Trên khắp các làng quê Việt Nam, hơn một năm qua, hàng nghìn cán bộ công an đã không quản nắng mưa, ngày đêm rong ruổi để thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ. Nhờ vậy, hành trình “trả lại tên cho các Anh hùng” đã chuyển mình với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến, mở ra những bước đột phá đầy ý nghĩa.
Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, vào ngày 23/7/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án này do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Tròn một năm sau, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen là một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng.
Đã có 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân, 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Trong số những gia đình tìm được người thân, có gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.
Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. “Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.”
Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.
Việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ không chỉ giúp giải quyết những câu hỏi lâu đời của các gia đình mà còn góp phần xây dựng một nền tảng dữ liệu quan trọng cho việc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho thế hệ tương lai. Dự án này là một bước tiến quan trọng trong việc kết nối quá khứ và hiện tại, đồng thời thể hiện sự tri ân và tôn vinh những hy sinh của các anh hùng liệt sĩ.
Hơn hết, mỗi mẫu gen thu thập được không chỉ là một dữ liệu sinh học đơn thuần mà còn là một phần của lịch sử, một phần của ký ức và tình thân. Những nỗ lực của dự án đã và đang mang lại hy vọng và niềm vui cho hàng nghìn gia đình, đồng thời khẳng định giá trị và ý nghĩa của công nghệ gen trong việc xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
