Trong bối cảnh hiện nay, khu vực kinh tế nhà nước (KTNN) đang đóng vai trò quan trọng và chủ lực trong các ngành, lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế. KTNN không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ chủ quyền quốc gia mà còn là lực lượng sản xuất chủ đạo, giúp dẫn dắt và hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đang nắm giữ vai trò trụ cột trong các lĩnh vực then chốt như năng lượng, tài chính, viễn thông, khai thác tài nguyên chiến lược và phát triển hạ tầng kỹ thuật quốc gia.
Không chỉ là lực lượng sản xuất chủ đạo, các DNNN còn đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển và góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và công bằng xã hội. Tuy nhiên, thực tế những năm qua đã cho thấy khu vực DNNN cũng bộc lộ nhiều bất cập. Chỉ số ICOR trung bình của DNNN ở mức 6,1, cao hơn nhiều so với khu vực tư nhân và doanh nghiệp FDI. Nhiều dự án do DNNN làm chủ đầu tư vẫn xảy ra tình trạng chậm tiến độ, đội vốn, hiệu quả thấp và gây lãng phí nguồn lực.
Về quản trị doanh nghiệp, nhiều DNNN vẫn duy trì mô hình quản lý mang tính hành chính và chưa ứng dụng đầy đủ thông lệ quản trị tiên tiến. Quá trình chuyển đổi số cũng còn chậm và dữ liệu còn phân tán. Từ Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX (năm 2001) về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN, đến Nghị quyết số 12-NQ/TW (năm 2017), Đảng ta luôn nhất quán quan điểm: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế; DNNN phải trở thành lực lượng vật chất quan trọng, dẫn dắt và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.
Luật số 68/2025/QH15 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/8/2025, đã tạo hành lang pháp lý mới cho việc quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Luật này thể hiện bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương của Đảng: tăng quyền tự chủ, tăng trách nhiệm giải trình, tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.
Để phát huy vai trò và nâng cao hiệu quả KTNN, cần tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm. Đó là hoàn thiện thể chế; đổi mới quản trị doanh nghiệp; đẩy nhanh cổ phần hóa, thoái vốn; chuyển đổi số, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình. Trong bối cảnh phát triển mới, KTNN với lực lượng nòng cốt là các DNNN vẫn giữ vai trò nền tảng trong phát triển kinh tế – xã hội.
Để khu vực này thực sự phát huy vai trò chủ đạo, không còn con đường nào khác ngoài tái cấu trúc toàn diện: vận hành theo nguyên tắc thị trường, quản trị hiện đại, minh bạch và chuyên nghiệp. Sự phát triển của KTNN trong thời gian tới sẽ cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và nỗ lực không ngừng từ các DNNN để đạt được mục tiêu trở thành lực lượng dẫn dắt và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN là điều kiện tiên quyết để KTNN thực sự trở thành trụ cột của nền kinh tế. Cần có các giải pháp đồng bộ nhằm tạo ra sự thay đổi căn bản trong cách thức hoạt động của DNNN, bao gồm cải thiện môi trường kinh doanh, hoàn thiện cơ chế quản lý và nâng cao năng lực quản trị của các DNNN.
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong DNNN là yếu tố then chốt giúp tăng cường hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh. Các DNNN cần tích cực triển khai các chương trình chuyển đổi số và đầu tư vào công nghệ để nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh doanh.
Bên cạnh đó, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước và Chính phủ cũng rất quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của KTNN. Cần có các chính sách hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể để giúp các DNNN thực hiện quá trình tái cấu trúc và đổi mới một cách hiệu quả.
Tóm lại, việc nâng cao hiệu quả hoạt động của KTNN và DNNN là nhiệm vụ quan trọng và đòi hỏi sự nỗ lực từ tất cả các bên liên quan. Bằng cách thực hiện đồng bộ các giải pháp và chính sách, KTNN sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Source: vneconomy.vn .