Thương mại điện tử (TMĐT) đang nổi lên như một động lực quan trọng trong sự phát triển của kinh tế số tại Việt Nam. Sự tăng trưởng nhanh chóng của lĩnh vực này đã mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những thách thức về mặt pháp lý và quản lý mà cần được giải quyết.
Theo báo cáo từ Metric.vn, trong quý I năm 2025, tổng giá trị giao dịch trên bốn sàn TMĐT hàng đầu tại Việt Nam đã đạt khoảng 101.400 tỷ đồng, tăng hơn 42% so với cùng kỳ năm 2024. Sự gia tăng này cho thấy TMĐT đang trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, phía sau sự sôi động của TMĐT là những lỗ hổng pháp lý và lỏng lẻo trong kiểm soát hàng hóa.
Khung pháp lý hiện hành chưa đủ để bao quát các mô hình TMĐT đa dạng, dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, thất thu thuế và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Người bán hàng online và người tiêu dùng đang gặp phải những khó khăn khi thực hiện giao dịch trên các sàn TMĐT. Người bán hàng online phải đối mặt với vấn đề về khách hàng ‘bom hàng’ hoặc bị đối thủ chơi xấu, trong khi người tiêu dùng gặp phải vấn đề về chất lượng hàng hóa và khó khăn trong việc khiếu nại.
Lời giải cho những thách thức này có thể nằm trong việc hoàn thiện khung pháp lý. Luật sư Trịnh Hữu Đức, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, nhấn mạnh rằng luật không chỉ để siết mà còn để tháo gỡ rào cản, thúc đẩy TMĐT phát triển có trách nhiệm, minh bạch và bền vững. Dự thảo Luật TMĐT năm 2025 sẽ đặt ra cơ chế buộc các nền tảng, sàn giao dịch phải minh bạch thuật toán, tiêu chí hiển thị sản phẩm, tránh ‘thao túng’ thị trường.
Để khắc phục những lỗ hổng pháp lý và quản lý trong TMĐT, sự phối hợp đồng bộ giữa các bên là điều kiện tiên quyết. Các nền tảng TMĐT cần chủ động minh bạch thông tin, chịu trách nhiệm kiểm soát nguồn gốc hàng hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ và xử lý hiệu quả các khiếu nại của người tiêu dùng. Metric.vn và các chuyên gia đang nỗ lực tìm ra giải pháp công nghệ như AI, blockchain và các hệ thống đánh giá uy tín người bán giúp việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa trở nên dễ dàng.
Công nghệ và truyền thông sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng trên môi trường số. Blockchain không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch mà còn tạo ra niềm tin giữa các bên tham gia. Đồng thời, truyền thông và giáo dục người tiêu dùng cần được tăng cường để nâng cao nhận thức về rủi ro cũng như quyền lợi của mình.
Các doanh nghiệp bày tỏ mong muốn Nhà nước hỗ trợ, hướng dẫn rõ ràng trong đăng ký kinh doanh, kê khai thuế, minh bạch thông tin, tạo môi trường công bằng, giúp các đơn vị uy tín cạnh tranh sòng phẳng với các mô hình bán hàng chộp giật, lợi dụng kẽ hở luật pháp.
Đối với tương lai của TMĐT tại Việt Nam, các bên liên quan cần chung tay góp sức. Sự phát triển bền vững của TMĐT không chỉ dựa vào sự tăng trưởng của các sàn giao dịch mà còn cần sự bảo vệ của pháp luật, sự chủ động của doanh nghiệp và sự cảnh giác của người tiêu dùng. Việc lấp đầy những lỗ hổng pháp lý và hoàn thiện cơ chế quản lý sẽ là chìa khóa giúp TMĐT Việt Nam bứt phá và đảm bảo quyền lợi cho tất cả các bên tham gia.