Thời gian gần đây, mạng xã hội đang chứng kiến sự lan truyền nhanh chóng của các thông tin thiếu kiểm chứng, gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện thông tin cho rằng thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này nhanh chóng lan truyền, khiến hàng trăm hộ dân sinh sống ở các xã hạ du nhà máy thủy điện hoảng loạn, bỏ chạy lên núi để phòng tránh lũ dâng.

Tuy nhiên, sau đó thông tin này nhanh chóng bị xác minh là sai sự thật và cơ quan chức năng đã xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật. Không chỉ trường hợp trên, một thông tin khác về việc một người phụ nữ tên N đăng tải trên mạng xã hội về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã khẳng định không có trường hợp nào như thông tin mà facebook đã đăng tải.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối nhận xét, việc thông tin thất thiệt vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành, ứng phó của chính quyền địa phương. Việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật như ‘uống nước sâm rồi tỉnh dậy ở Campuchia’ cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.

Theo khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018, hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm. Tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP quy định, cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10.000.000-20.000.000 đồng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo: ‘Mạng xã hội là không gian mở, nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, bất kỳ quyền nào cũng đi kèm trách nhiệm. Khi hoạt động trên không gian mạng, mỗi người cần ý thức rõ rằng: Mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải.’

Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận. Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn.

Trong thời đại số, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà còn là ‘cuốn nhật ký mở’ của hàng triệu người. Chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc, thông tin,… đến hàng ngàn người khác. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi ấy cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu người dùng thiếu hiểu biết hoặc vô tình lan truyền thông tin sai sự thật.

Trong 20 năm qua, lần đầu tiên Mỹ đối mặt với nguy cơ rơi khỏi top 10 hộ chiếu quyền lực nhất trên toàn cầu. Dựa trên bảng xếp hạng thường niên Henley Passport Index (HPI) của Henley & Partners, một tổ chức tư vấn di cư có trụ sở tại London, Anh, hộ chiếu Mỹ hiện đang xếp đồng hạng 10 cùng với Iceland và Lithuania. Đây là thứ hạng thấp nhất của Mỹ kể từ khi HPI ra đời vào năm 2006.

Hộ chiếu Mỹ đã có những thời điểm nổi bật trong lịch sử 20 năm của HPI, khi đã hai lần giữ vị trí quán quân vào các năm 2006 và 2014. Tuy nhiên, sau đó, nước này đã dần trượt xuống các vị trí thấp hơn. Đến năm 2024, hộ chiếu Mỹ đã xếp thứ 7. Nhưng đến nay, Mỹ tiếp tục tụt hạng, trong khi công dân Singapore đang giữ vị trí số 1 với khả năng đến 193 điểm đến mà không cần thị thực.

Hiện tại, công dân Mỹ được miễn thị thực tại 182 điểm đến. Tuy nhiên, xu hướng này có dấu hiệu chững lại. Sự suy giảm trong quyền lực của hộ chiếu Mỹ không diễn ra ngay lập tức nhưng là một tín hiệu cho thấy quyền tự do di chuyển của công dân nước này đang bị thu hẹp. Điều này đặc biệt rõ ràng trong bối cảnh nhu cầu du lịch toàn cầu đang phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch.

Các chuyên gia nhận định rằng các quốc gia như Mỹ và Anh đang áp dụng chính sách nhập cảnh ngày càng chặt chẽ hơn. Điều này dẫn đến việc giảm dần vị thế trong bảng xếp hạng. Kể từ năm 2014, hộ chiếu Mỹ đã liên tục tụt hạng. Mới đây, chính sách tăng phí visa thêm tối thiểu 250 USD từ 1/10/2024 đến 30/9/2025 của Mỹ cũng gây lo ngại về việc làm giảm các thỏa thuận đối ứng.

Những biến động trong chính sách đối ngoại và kiểm soát nhập cảnh ngày càng chặt chẽ được cho là nguyên nhân chính khiến hộ chiếu Mỹ mất dần vị thế. Ngày càng nhiều công dân Mỹ tìm cách sở hữu thêm hộ chiếu thứ hai để mở rộng khả năng đi lại quốc tế và đảm bảo an toàn pháp lý. Người Mỹ đang dẫn đầu thế giới về nhu cầu tìm kiếm quyền cư trú và quốc tịch thay thế.

Hộ chiếu không chỉ là giấy thông hành mà còn phản ánh tầm ảnh hưởng ngoại giao và mối quan hệ quốc tế của một quốc gia. Mỹ còn xếp hạng thấp trong chỉ số ‘mở cửa’, với 46 quốc gia được phép vào Mỹ mà không cần visa. Mức này khá thấp so với các nước phát triển khác.

Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định luôn ưu tiên đảm bảo việc đi lại an toàn, hiệu quả, có tính tương hỗ cho công dân Mỹ lẫn khách quốc tế. Đại diện Bộ Ngoại giao cũng nhấn mạnh rằng vẫn tin tưởng vào ‘sức mạnh và tầm ảnh hưởng toàn cầu’ của hộ chiếu Mỹ.