Di tích lịch sử Hòn Vọng Phu tại Thanh Hóa đang được cơ quan chức năng tích cực bảo tồn và gia cố nhằm đảm bảo an toàn trước nguy cơ đổ sập. Theo thông tin đăng tải trên Báo Lao Động, mặc dù được công nhận là di tích quốc gia, Hòn Vọng Phu nhiều lần hứng chịu những tác động nghiêm trọng từ thiên nhiên, đặc biệt là các đợt sét đánh. Sự cố gần đây nhất vào ngày 15.6.2022 đã khiến một khối đá lớn bị sạt lở do ảnh hưởng của thời tiết, đặt di tích này vào tình trạng báo động.

Trước tình hình đáng lo ngại, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã chủ trì tổ chức một hội thảo khoa học vào cuối năm 2023. Hội thảo tập trung vào việc đánh giá hiện trạng di tích Hòn Vọng Phu và thảo luận nhằm tìm kiếm các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Tại sự kiện này, các chuyên gia và nhà khoa học đã trình bày những ý kiến đóng góp, phân tích tình hình và đề xuất các biện pháp can thiệp để bảo vệ di tích lâu dài.

Sau hội thảo, vào giữa năm 2024, UBND TP Thanh Hóa đã đưa ra quyết định đầu tư dự án lắp đặt hệ thống chống sét tại di tích Hòn Vọng Phu. Dự án này có tổng kinh phí lên tới hơn 800 triệu đồng, thể hiện cam kết của chính quyền địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích quốc gia này. Việc triển khai hệ thống chống sét được kỳ vọng sẽ giảm thiểu rủi ro từ các hiện tượng thời tiết cực đoan, đảm bảo an toàn cho du khách và bảo vệ di tích được công nhận.

Với những nỗ lực từ cơ quan quản lý và hỗ trợ từ các chuyên gia, hy vọng rằng di tích Hòn Vọng Phu sẽ được bảo tồn bền vững, không chỉ giữ gìn được giá trị lịch sử và văn hóa mà còn trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.

Ngày 26-7, ông Mai Văn Dưỡng, Giám đốc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng TP Đà Nẵng, cho biết đơn vị này vừa phát hiện một voi con qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận của khu bảo tồn. Đây là một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn.

Phát hiện này cũng là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã. Đầu năm 2025, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi nhận được tin báo từ người dân về dấu hiệu sinh sản của voi con tại khu vực Nà Lau. Ngay lập tức, ban quản lý đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đặt 30 bẫy ảnh ở 15 vị trí tại các khu vực đàn voi hay di chuyển.

Kết quả lần thu ảnh thứ nhất không phát hiện hình ảnh voi mới, nhưng đơn vị không bỏ cuộc và tiếp tục thực hiện đặt lại các bẫy ảnh tại các khu vực tiềm năng khác. Từ ngày 20-7 đến 23-7, lực lượng nhân viên của khu bảo tồn đã thu bẫy ảnh và khi kiểm tra hình ảnh, mọi người đã vỡ òa khi phát hiện hình ảnh một voi con.

Hình ảnh chú voi con đang tung tăng bên voi mẹ là ‘quả ngọt’ cho những ngày tháng miệt mài bảo vệ rừng xanh của lực lượng bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi. Hình ảnh ghi nhận voi con di chuyển linh hoạt và luôn được voi mẹ theo sát bảo vệ.

Việc ghi nhận sự xuất hiện của voi con đánh dấu một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn. Phát hiện này không chỉ mang ý nghĩa đối với công tác bảo tồn, mà còn là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy công tác bảo tồn voi nơi đây đã và đang đi đúng hướng, góp phần bảo tồn loài voi châu Á đang có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, đến nay, theo ghi nhận, có ít nhất 9 con voi ở lâm phận khu bảo tồn này.

Vào năm 2020, với sự hỗ trợ của dự án Trường Sơn Xanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi Quảng Nam (cũ, nay là Đà Nẵng) cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của một voi con khoảng 1 tuổi.

Hiện nay, quần thể voi hoang dã tại đây có cấu trúc đàn đầy đủ gồm voi đực, cái và con non. Điều này cho thấy công tác bảo tồn voi tại khu bảo tồn này đã đạt được những kết quả tích cực và cần được tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đã trở thành một xu hướng tất yếu trên toàn cầu, giúp hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, nhiều bảo tàng đang bắt đầu quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động của mình.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ về kinh nghiệm của mình trong chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan. Ông cho rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số để hiện đại hóa công tác bảo tàng, góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, cũng như thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

Ở Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu.

Một điểm đáng chú ý là tất cả các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Việt Nam hiện nay có một hệ thống bảo tàng đa dạng với hàng trăm bảo tàng trên cả nước. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động bảo tàng vẫn còn hạn chế. Hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số.

Các chuyên gia cho rằng nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Để khắc phục tình trạng này, các chuyên gia đề xuất việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam, tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.