Tập thể dục – một hình thức vắc-xin cho sức khỏe

Có thể nói rằng tập thể dục đóng vai trò như một loại vắc-xin giúp cơ thể chúng ta đối phó với các tác nhân gây hại một cách hiệu quả. Nếu như vắc-xin truyền thống thường liên quan đến việc tiếp xúc có kiểm soát với một tác nhân gây hại như một phần tử virus, thì tập thể dục cũng có thể được xem là một hình thức tương tự. Sự tiếp xúc này cho phép hệ miễn dịch của chúng ta chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với các tình huống căng thẳng có thể xảy ra sau này.

Tập thể dục có thể gây ra những phản ứng tiêu cực trên bề mặt, không phải lúc nào cũng cảm thấy dễ chịu trong quá trình tập luyện. Toàn bộ cơ thể phải làm việc chăm chỉ hơn để đáp ứng nhu cầu của tập thể dục. Tuy nhiên, kết quả của sự căng thẳng thêm trong quá trình hoạt động tập thể dục là cơ thể sẽ chuẩn bị tốt hơn để đối phó với căng thẳng có thể xảy ra từ các quá trình bệnh tật sau này.

Quá trình lão hóa khiến các hệ thống cơ quan suy giảm chức năng một chút, và tập thể dục là cách tốt nhất để chống lại sự suy giảm này. Hãy nghĩ về bệnh viêm phổi, nơi ai đó có thể bị sốt, nhịp thở nặng, và tim phải làm việc chăm chỉ hơn. Đối với người thường xuyên tập thể dục, các hệ thống cơ quan của họ đã chuẩn bị tốt hơn để đáp ứng nhu cầu cao hơn liên quan đến quá trình bệnh tật như viêm phổi.

Ngược lại, đối với người không thường xuyên tập thể dục, các hệ thống cơ quan của họ đã suy giảm chức năng, và do đó, họ có nhiều khả năng bị choáng ngợp trong quá trình bệnh tật. Một số người có thể cần dùng thuốc để hỗ trợ huyết áp trong tình huống viêm phổi. Người khác có thể cần một thiết bị thở cơ học.

Theo cách này, tập thể dục có thể được xem như một sự rèn luyện cho ngày tồi tệ nhất của cuộc đời bạn từ góc độ y tế. Bạn muốn đảm bảo rằng các cơ quan của mình được trang bị để đối phó với căng thẳng khi nó xảy ra trong một môi trường không kiểm soát, như từ một nhiễm trùng như viêm phổi.

Vắc-xin có thể là một chủ đề gây tranh cãi đối với một số người, nhưng tôi nghĩ tập thể dục là một loại vắc-xin mà lợi ích của nó có thể được mọi người đồng thuận. Tập thể dục là một cách tự nhiên và hiệu quả để cải thiện sức khỏe và khả năng chống lại bệnh tật, và đó là lý do tại sao nó được nhiều người xem là một phần quan trọng của lối sống lành mạnh.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lợi ích của tập thể dục đối với sức khỏe, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin đáng tin cậy như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoặc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC).

Nuôi con bằng sữa mẹ là một hành trình đầy thách thức nhưng cũng mang lại nhiều lợi ích không thể phủ nhận. Không có loại thực phẩm nào trong những năm tháng đầu đời lại kỳ diệu và quý giá như sữa mẹ. Sữa mẹ không chỉ cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu mà còn là “vắc-xin tự nhiên” đầu tiên giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh và phòng ngừa bệnh tật ngay từ khi chào đời.

Sữa mẹ vẫn giữ vững vị thế là nguồn dinh dưỡng không thể thay thế trong 6 tháng đầu đời của trẻ. Tuy nhiên, tại Việt Nam, theo số liệu của Viện Dinh dưỡng năm 2020, chưa đến một nửa số trẻ dưới 6 tháng tuổi được bú mẹ hoàn toàn. Điều này phản ánh rõ ràng những thách thức mà phụ nữ Việt đang đối mặt trên hành trình mang lại khởi đầu tốt nhất cho con mình.

Tuần lễ Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ năm 2025 với chủ đề “Ưu tiên nuôi con bằng sữa mẹ, tạo dựng hệ thống hỗ trợ bền vững” nhấn mạnh vai trò thiết yếu của sữa mẹ trong chăm sóc sức khỏe trẻ em. Sữa mẹ không chỉ là thức ăn – đó là một sản phẩm sinh học sống động, giàu kháng thể và các yếu tố miễn dịch mà không loại sữa công thức nào có thể tái tạo.

Theo thạc sĩ dinh dưỡng Trần Hoàng Kim, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Lạng Sơn, sữa mẹ là sự hòa quyện tuyệt vời giữa giá trị dinh dưỡng hoàn chỉnh và khả năng tăng cường miễn dịch tự nhiên cho trẻ. Lợi ích của sữa mẹ không dừng ở đứa trẻ, phụ nữ cho con bú cũng có nguy cơ thấp hơn với các bệnh ung thư vú, ung thư buồng trứng, loãng xương, đồng thời phục hồi nhanh hơn sau sinh.

Chị Nguyễn Thị Huyền Trang, 35 tuổi, chia sẻ về kinh nghiệm của mình: “Lúc mới sinh, sữa chưa về, tôi lo lắng lắm. Nhưng được nhân viên y tế tư vấn và khuyến khích, tôi kiên trì cho bú sớm và bú thường xuyên. Vài ngày sau, sữa về đều, bé tăng cân đều, chưa từng phải dùng đến sữa ngoài.” Với chị Trang, sữa mẹ không chỉ nuôi dưỡng sự sống, mà mỗi lần cho con bú còn là giây phút thiêng liêng vun đắp sợi dây gắn bó sâu sắc giữa hai mẹ con.

Ngoài ra, hành động cho con bú cũng mang lại hiệu ứng lan tỏa sâu rộng tới cả nền kinh tế và môi trường. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, tỷ lệ nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ở mức thấp có thể khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại gần 1 tỷ USD mỗi ngày. Ở góc độ môi trường, sữa mẹ là lựa chọn “xanh” nhất: không hộp thiếc, không chai nhựa, không dây chuyền sản xuất gây ô nhiễm.

Tuy nhiên, nhiều rào cản vẫn tồn tại: thiếu không gian cho con bú tại nơi làm việc, tâm lý lo sợ sữa mẹ không đủ chất… Tuần lễ Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ là một chiến dịch truyền thông thường niên, mà còn phản ánh nhu cầu cấp thiết từ thực tiễn chăm sóc và bảo vệ trẻ nhỏ. Đầu tư cho sữa mẹ chính là vun đắp cho một thế hệ khỏe mạnh, thông minh và giàu cảm xúc. Bởi mỗi giọt sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng đầu đời, mà còn là vắc-xin tự nhiên, bền vững và không gì có thể thay thế.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện một phương pháp mới để tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách khiến chúng tự vỡ từ trong ra ngoài. Một hợp chất đường, được tìm thấy trong vi khuẩn ở đáy biển sâu, kích hoạt một loại chết tế bào gọi là pyroptosis. Không chỉ phá hủy tế bào ung thư, hợp chất này còn báo hiệu cho hệ miễn dịch tham gia vào cuộc chiến chống lại bệnh tật.

Trong các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm và trên chuột, hợp chất này đã thể hiện tác dụng chống khối u mạnh mẽ. Phát hiện này mở ra cánh cửa cho một phương pháp điều trị ung thư mới, sử dụng các phân tử tự nhiên để giải phóng sự phá hủy có mục tiêu.

Khai thác Pyroptosis để chống ung thư là một chiến lược điều trị hứa hẹn cho bệnh ung thư. Trong nghiên cứu được công bố trên Tạp chí FASEB, các nhà điều tra đã tinh chế một phân tử đường chuỗi dài, hoặc exopolysaccharide, từ vi khuẩn ở đáy biển sâu và chứng minh rằng nó kích hoạt pyroptosis để ức chế sự phát triển của khối u.

Hợp chất, được gọi là EPS3.9, bao gồm mannose và glucose, được sản xuất bởi chủng vi khuẩn Spongiibacter nanhainus CSC3.9 và các thành viên khác của chi Spongiibacter. Phân tích cơ chế cho thấy EPS3.9 có thể trực tiếp nhắm vào 5 phân tử phospholipid màng và gây độc cho khối u bằng cách kích thích pyroptosis trong tế bào ung thư bạch cầu ở người.

EPS3.9 cũng có tác dụng chống khối u đáng kể trên chuột mắc ung thư gan và kích hoạt phản ứng miễn dịch chống khối u. Công trình của chúng tôi không chỉ cung cấp cơ sở lý thuyết cho việc phát triển các loại thuốc dựa trên carbohydrate mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám phá tài nguyên vi mô biển, tác giả tương ứng Chaomin Sun, Tiến sĩ, của Viện Khoa học Trung Quốc cho biết.

Tài liệu tham khảo: A Novel Exopolysaccharide, Highly Prevalent in Marine Spongiibacter, Triggers Pyroptosis to Exhibit Potent Anticancer Effects, bởi Ge Liu, Yeqi Shan và Chaomin Sun, ngày 23 tháng 7 năm 2025, Tạp chí FASEB. DOI: 10.1096 / fj.202500412R