Thái Nguyên – một tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam – đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Với nhiều giải pháp đồng bộ và hiệu quả, tỉnh đã cải thiện đáng kể hạ tầng kỹ thuật, văn hóa – xã hội thiết yếu như điện, đường, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa tại các bản làng.

Những nỗ lực này không chỉ nâng cao mức sống của người dân mà còn làm thay đổi căn bản tập quán canh tác và bộ mặt bản làng. Các bản làng dân tộc thiểu số tại Thái Nguyên nay đã có những gam màu tươi sáng với những ngôi nhà mới xây dựng, đường sá được mở rộng và trải bê tông, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu và phát triển kinh tế.

Việc đầu tư có trọng tâm trọng điểm, phù hợp với điều kiện, tiềm năng thế mạnh, phong tục tập quán của đồng bào đã thu được kết quả tích cực. Công tác vận động quần chúng phát huy quyền làm chủ, sự tham gia chủ động của cộng đồng và người dân đã khơi dậy tinh thần nỗ lực vươn lên của đồng bào. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu, khoảng cách về mức sống so với bình quân chung của tỉnh từng bước thu hẹp.

Sự nghiệp giáo dục, y tế, văn hóa của các vùng dân tộc có bước phát triển mới. Tỉnh Thái Nguyên cũng đẩy mạnh việc trang bị kiến thức về khoa học kỹ thuật, hỗ trợ vật tư phân bón, nguồn cây, con giống chuyển đổi cây trồng vật nuôi, phát triển ngành nghề, làng nghề truyền thống. Hệ thống hạ tầng viễn thông được xây dựng tạo điều kiện cho bà con tiếp cận các nền tảng công nghệ số.

Một số sản phẩm nông nghiệp của tỉnh đã có giá trị thương phẩm cao, trong đó chè là cây trồng chủ lực. Nhiều địa phương đã tập trung phát triển và đã cho sản lượng, giá trị thương phẩm cao với các loại cây trồng như na, bưởi, quế… Sản phẩm truyền thống như dệt, may trang phục dân tộc, mật ong, gạo nếp vải, cốm, miến dong, rượu men lá… đã đáp ứng yêu cầu về chất lượng, thị hiếu người tiêu dùng và đã đạt tiêu chuẩn OCOP.

Bên cạnh những thành tựu, vẫn còn một số khó khăn và thách thức mà tỉnh cần phải vượt qua. Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi địa hình trải rộng, mật độ dân cư không tập trung, trình độ sản xuất còn dựa nhiều vào yếu tố tự nhiên, phương thức canh tác giản đơn, giá trị kinh tế thấp, ít cơ hội tiếp cận việc làm phi nông nghiệp.

Cơ sở hạ tầng nhiều xã phía Bắc của tỉnh chưa được đầu tư hoàn thiện. Cơ chế, chính sách chưa đủ hấp dẫn thu hút doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế mạnh đầu tư vào công nghiệp chế biến, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị tại các xã vùng sâu, vùng xa.

Tuy nhiên, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số tại Thái Nguyên vẫn được giữ gìn và phát huy. Những nét đẹp mang giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào như ngôn ngữ, trang phục truyền thống, phong tục tập quán, nghi lễ tín ngưỡng, ẩm thực, dân ca dân vũ được các cấp ủy, chính quyền tạo điều kiện cho bà con bảo tồn và phát huy.

Mới đây, tỉnh Thái Nguyên đã ban hành đề án phát triển du lịch cộng đồng với nhiều triển vọng về các điểm đến mới và tạo thêm việc làm cho người dân. Làng du lịch sinh thái nhà sàn Thái Hải, Làng du lịch cộng đồng xóm Mỏ Gà, Làng văn hóa dân tộc bản Quyên… có thể coi là hình mẫu để nâng cao, nhân rộng.

Trong thời gian tới, tỉnh cần tiếp tục quan tâm và có những giải pháp hiệu quả hơn nữa để phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi một cách bền vững.

Trận lũ quét kinh hoàng đêm 22/7 đã để lại hậu quả nghiêm trọng tại miền núi Nghệ An. Nhiều bản làng, trường học và nhà cửa bị vùi lấp, ngập chìm trong bùn đất. Trong 24 trường và điểm trường bị thiệt hại, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Mỹ Lý 2 (xã Mỹ Lý) là ngôi trường chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Thầy Trần Sỹ Hà, Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 2, đã chia sẻ những dòng trạng thái đầy cảm xúc trên trang Facebook cá nhân. Ngôi trường khang trang, nơi thầy trò từng ngày bám bản gieo chữ, giờ đây chỉ còn lại đống đổ nát và bùn lầy. Nước lũ dâng quá nhanh trong đêm 22/7 đã nhấn chìm hoàn toàn các dãy nhà, cuốn trôi, vùi lấp hầu hết cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồ dùng sinh hoạt của giáo viên và học sinh.

Mặc dù các giáo viên và chính quyền địa phương đã cố gắng kê cao các thiết bị quan trọng, nhưng sức nước quá mạnh, tất cả các thiết bị đã bị cuốn trôi hoàn toàn. Không chỉ phòng học, phòng đa chức năng, phòng ở, mà cả kho chế biến thực phẩm, phòng thiết bị và phòng lưu trữ hồ sơ đều bị nhấn chìm.

Sau cơn lũ đi qua, nhà trường thiệt hại hoàn toàn, gồm 12 chiếc ti vi, 5 tủ lạnh, 22 bộ máy tính để bàn, 3 máy tính xách tay phục vụ dạy học, toàn bộ bàn ghế của 7 lớp học; nhà bếp gồm đầy đủ dụng cụ nấu ăn và 1,7 tấn gạo dự trữ cho học sinh bán trú vào đầu năm học mới cũng bị nhấn chìm trong lũ. Ngoài ra, sách vở, đồ dùng cá nhân của các em và chăn màn, giường tủ, tư trang của giáo viên nội trú cũng đã bị lũ cuốn trôi.

Thầy Hà cho biết, nhiều năm qua, Trường Phổ thông DTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 được Đảng, Nhà nước, các tổ chức thiện nguyện và cộng đồng xã hội quan tâm đầu tư, xây dựng thành một điểm sáng vùng biên giới. Giữa nơi biên cương nghèo khó, đó là biểu tượng của niềm tin và hi vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn cho con em đồng bào các dân tộc nơi đây. Vậy mà chỉ sau một đêm, tất cả gần như tan biến theo dòng lũ.

Trước thời điểm lũ về, nhà trường đã cắt cử giáo viên bản địa đến trường để di dời toàn bộ giấy tờ, sổ sách và đồ dùng bán trú của gần 90 học sinh lên tầng cao để các em sử dụng trong năm học. Tuy nhiên, do nước lên quá nhanh, dâng lên tầng 2, khiến toàn bộ giấy tờ, đồ dùng học tập và thiết bị dạy học đều bị ngập chìm trong nước.

Trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, nhà trường tha thiết cầu mong sự sẻ chia từ cộng đồng, những tấm lòng hảo tâm gần, xa. Trước mắt, trường cần được tái thiết, cần bàn ghế, tủ, sách vở, thiết bị dạy học, chăn màn, bếp ăn… để có thể đón các em trở lại lớp trong năm học mới cận kề.

Đợt mưa lũ vừa qua, ngành Giáo dục Nghệ An chịu ảnh hưởng nặng nề. Trước thực tế này, Sở GD&ĐT Nghệ An đã tổ chức phát động ủng hộ khắc phục hậu quả lũ lụt do bão số 3 (Wipha) gây ra. Ngay trong lễ phát động, Sở GD&ĐT Nghệ An cùng một số trường THPT đã ủng hộ gần 400 triệu đồng cho đồng bào vùng lũ miền Tây. Trước mắt, Sở sẽ hỗ trợ cấp tốc cho giáo viên bị mất nhà cửa và các nhà trường bị thiệt hại nặng.

Ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết, đợt mưa lũ xảy ra trong thời điểm chỉ còn gần 1 tháng nữa là năm học mới bắt đầu. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều trường học, điểm trường bị thiệt hại nặng nề, nhiều ngôi nhà của cán bộ, giáo viên, học sinh vùng cao bị lũ đánh sập, nước lũ cuốn trôi hết tài sản.

Để sớm khắc phục thiệt hại, ngành đang rất cần sự quan tâm, chia sẻ của đồng nghiệp và nhân dân cả nước, nhằm giúp đồng bào, giáo viên, học sinh vùng lũ trở lại cuộc sống bình thường. Về lâu dài, ngành sẽ tiếp tục kêu gọi nguồn lực hỗ trợ cho các trường học bị thiệt hại do lũ, bổ sung cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, sách giáo khoa, vở cho học sinh để đảm bảo nhu cầu dạy học.

Trong bối cảnh hiện nay, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, và chính sách pháp luật đang là một nhiệm vụ quan trọng. Một trong những điểm nhấn quan trọng nhất trong giai đoạn này là việc tham mưu cho cấp thẩm quyền ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Đây là một nỗ lực lớn nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã tham mưu ban hành các nghị định về công tác dân tộc, về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo và các thông tư hướng dẫn để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025. Những đóng góp này thể hiện sự quyết tâm trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế, chính sách pháp luật về công tác dân tộc.

Tuy nhiên, công tác xây dựng pháp luật vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác này, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế. Công tác xây dựng pháp luật phải tiên phong, đi trước và lấy chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng thể chế là ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt, cần chuyên nghiệp hóa nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật; tăng cường kiểm tra, giám sát; xác định công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Bộ, cơ quan.

Vụ Pháp chế đã tham mưu ban hành Kế hoạch rà soát, hoàn thiện hệ thống, cơ chế, chính sách, pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Đồng thời, Vụ cũng đã tham mưu ban hành Kế hoạch xây dựng Đề án phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng và địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số; quyết định thành lập Tổ soạn thảo xây dựng dự thảo Đề án Phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Những kế hoạch và đề án này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của công tác xây dựng pháp luật.

Nhiệm vụ ưu tiên trong năm 2026 là đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết mới về chủ trương, chính sách lớn, các đột phá chiến lược tầm nhìn đến năm 2045 về công tác dân tộc và trình Quốc hội sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Đây là những nhiệm vụ quan trọng đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực lớn từ các bên liên quan.

Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1 từ năm 2021-2025 (Chương trình 1719) đã được triển khai với mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội và thu hẹp khoảng cách về mức sống giữa vùng đồng bào DTTS&MN và cả nước. Để đạt được mục tiêu này, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng và Ban chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đã tích cực chỉ đạo các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách Trung ương đã có sự cải thiện rõ rệt trong năm ngoái. Cụ thể, tỷ lệ giải ngân đạt 83% kế hoạch, cao hơn nhiều so với năm 2022 chỉ đạt 25,6%. Trong giai đoạn 2022-2025, tổng vốn ngân sách Trung ương giao thực hiện Chương trình 1719 là khoảng 89,7 nghìn tỷ đồng, bao gồm 49,1 nghìn tỷ vốn đầu tư phát triển và gần 40,6 nghìn tỷ vốn sự nghiệp. Tính đến nay, kết quả giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã phân bổ thực hiện chương trình giai đoạn 2022-2024 đạt xấp xỉ 48 nghìn tỷ, tương đương 72,6% kế hoạch.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn còn một số vướng mắc và khó khăn trong triển khai chương trình. Đối tượng thụ hưởng một số chính sách hỗ trợ đầu tư từ Chương trình 1719 có xu hướng thu hẹp so với nhu cầu vốn của giai đoạn 2021-2025. Quy định áp dụng các tiêu chí số hộ nghèo, hộ cận nghèo, tỷ lệ hộ nghèo, xã đặc biệt khó khăn… được xác định từ năm 2020, 2021 để áp dụng phân bổ vốn cho cả giai đoạn 2022-2025 đã không còn phù hợp với nhu cầu vốn thực tế.

Ngoài ra, còn nhiều vướng mắc liên quan tới quy định đối tượng thuộc các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới không tiếp tục được hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Mức hỗ trợ thực hiện một số nội dung còn thấp, chưa thu hút, khuyến khích các đối tượng tham gia. Công tác chuẩn bị đầu tư của một số địa phương còn bất cập, chưa sát thực tế, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn.

Nhìn chung, Chương trình 1719 đã đạt được một số kết quả tích cực trong việc giải ngân vốn đầu tư công, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để đảm bảo mục tiêu của chương trình. Để tháo gỡ những vướng mắc này, cần có sự điều chỉnh và cải thiện trong quá trình triển khai chương trình, nhằm đảm bảo hiệu quả và tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế – xã hội của vùng đồng bào DTTS&MN.

Các địa phương và cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác chuẩn bị đầu tư, rà soát và điều chỉnh các tiêu chí phân bổ vốn để phù hợp với nhu cầu thực tế. Đồng thời, cần có các giải pháp để tăng cường hỗ trợ và khuyến khích các đối tượng tham gia, đặc biệt là các hộ nghèo, hộ cận nghèo và xã đặc biệt khó khăn.

Đọc thêm: https://www.chinhphu.vn/

Thông tin khác: https://vndatnews.vn/