Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với nhà báo Pavel Zarubin, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lên tiếng bảo vệ nỗ lực nội địa hóa ngành công nghiệp sản xuất ô tô của Nga, một quá trình đã kéo dài hàng thập kỷ. Ông Putin cho rằng việc phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa là điều thiết yếu để bảo vệ quyền tự chủ về kinh tế và chính trị của đất nước.

Ông Putin nhắc lại vào thập niên 1990, một số thành viên trong chính phủ đã muốn từ bỏ việc phát triển ngành công nghiệp ô tô và chuyển sang phụ thuộc vào xe nhập khẩu, nhưng ông đã phản đối quan điểm này. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta phải nói đến vấn đề độc lập công nghệ. Nếu chúng ta mua tất cả mọi thứ chỉ bằng nguồn thu từ dầu khí trong khi phương Tây giờ đây cố gắng cắt đứt chúng ta khỏi dầu khí thì nước Nga sẽ đơn giản là đánh mất khả năng cạnh tranh, cùng với đó là chủ quyền quốc gia.”

Quá trình phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nga bắt đầu từ việc hợp tác với các đối tác phương Tây, khi họ được cấp phép xây dựng các nhà máy lắp ráp tại Nga. Từ đầu thập niên 2010, chính quyền Nga đã dần siết chặt yêu cầu nội địa hóa, buộc các hãng sản xuất phải chế tạo nhiều phụ tùng hơn ngay tại Nga. Ông Putin tự hào: “Đó là công việc nghiêm túc. Về cơ bản chúng ta đã tự tạo ra những chiếc ô tô của riêng mình.”

Nỗ lực này đã phát huy hiệu quả sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra năm 2022, dẫn đến làn sóng các công ty phương Tây rút khỏi Nga khi phương Tây áp lệnh trừng phạt lên Matxcơva. Theo hãng phân tích Autostat, trong năm 2024, Nga đã bán hơn 1,5 triệu xe khách mới, tăng 48% so với năm trước, trong đó ô tô Lada chiếm khoảng 28% thị phần với 436.155 xe, tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, các vị trí còn lại trong top 10 đều thuộc về các thương hiệu Trung Quốc.

Tổng thống Putin từ lâu đã đích thân quảng bá cho ngành công nghiệp ô tô nội địa và thường xuyên xuất hiện khi lái xe Lada hoặc Kamaz. Ông cũng sử dụng xe limousine của thương hiệu xe sang Aurus – sản xuất tại Nga – làm xe tổng thống. Năm 2024, ông đã tặng xe Aurus cho nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Quốc vương Bahrain Hamad bin Isa Al Khalifa.

Có thể thấy, nỗ lực nội địa hóa ngành công nghiệp ô tô của Nga đã mang lại những kết quả tích cực, giúp đất nước này duy trì được quyền tự chủ về kinh tế và chính trị. Việc phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa cũng giúp Nga giảm thiểu sự phụ thuộc vào các sản phẩm nhập khẩu và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Ngày 1/8 sắp tới sẽ đánh dấu sự có hiệu lực của mức thuế nhập khẩu mới đối với xe đến từ Liên minh châu Âu (EU) và Mexico do chính phủ Mỹ áp dụng. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế 30% đối với các loại xe nhập khẩu từ hai khu vực này. Thông báo này đã khiến ngành công nghiệp ô tô tại châu Âu và Mexico đối mặt với nguy cơ mất một trong những thị trường quan trọng nhất và chao đảo trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại đang bị bế tắc.

Ông Trump đã đưa ra thông báo này trên mạng xã hội Truth Social chỉ hai tuần trước khi mức thuế mới có hiệu lực. Điều này đã khiến các hãng xe tại châu Âu và Mexico phải gấp rút tìm cách ứng phó với những thay đổi đột ngột trong chính sách thương mại của chính phủ Mỹ.

Ủy viên thương mại của EU, ông Maros Sefcovic, đã lên tiếng về vấn đề này. Ông nhận định rằng mức thuế 30% sẽ ‘gần như chấm dứt’ giao thương ô tô giữa EU và Mỹ. Châu Âu đã bày tỏ hy vọng đạt được một thỏa thuận tương tự như với Anh, với mức thuế 10% cho tối đa 100.000 xe nhập khẩu mỗi năm. Tuy nhiên, mức thuế này vẫn cao hơn nhiều so với mức 2,5% mà các hãng xe châu Âu từng trả trước đây.

Tổng thống Trump cũng yêu cầu EU mở cửa thị trường hoàn toàn cho hàng hóa Mỹ, không áp thuế, để cân bằng thâm hụt thương mại giữa hai bên. Điều này đã làm tăng thêm sự phức tạp trong mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và EU.

Mexico và Canada cũng bị ảnh hưởng bởi quyết định này. Mexico sẽ bị đánh thuế 30%, trong khi Canada sẽ bị đánh thuế cao hơn, lên đến 35%. EU và Mexico hiện có hai tuần để đạt được thỏa thuận với Mỹ và tránh mức thuế mới. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định khả năng đạt được một thỏa thuận làm hài lòng tất cả các bên là rất mong manh.

Các chuyên gia và giới quan sát đang theo dõi chặt chẽ tình hình này, lo ngại về tác động tiêu cực của mức thuế mới đối với ngành công nghiệp ô tô và kinh tế toàn cầu. Mức thuế nhập khẩu tăng cao có thể làm tăng giá xe cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến việc làm trong ngành công nghiệp ô tô tại châu Âu và Mexico.

Trong bối cảnh này, các bên liên quan đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của mức thuế mới. Tuy nhiên, với sự phức tạp của các vấn đề thương mại và chính trị, việc đạt được một thỏa thuận toàn diện và bền vững vẫn còn là một thách thức lớn.