Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’, lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Sự gia tăng của các vụ việc này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với cái mới, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này làm cho các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Trẻ em trong giai đoạn này thường có xu hướng muốn khẳng định bản thân và đôi khi thiếu sự định hướng đúng đắn, làm cho chúng dễ dàng trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo trên mạng,” Tiến sĩ Hương cho biết.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em hiện nay dành rất nhiều thời gian trên mạng internet, và nếu không có kỹ năng cần thiết, các em sẽ rất khó để phân biệt và phòng tránh những hành vi lừa đảo,” Thạc sĩ Duẩn nhấn mạnh.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em. “Vai trò của cha mẹ và nhà trường trong việc tạo ra một môi trường an toàn và hỗ trợ cho trẻ là rất quan trọng,” thầy Phú cho biết.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường sẽ giúp trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình trong thời đại số và giảm thiểu những rủi ro có thể gặp phải.

Cosplay – Nghệ thuật hóa thân: Đam mê và định hướng

Trong những năm gần đây, xu hướng cosplay – nghệ thuật hóa thân thành nhân vật truyện tranh, hoạt hình, game – đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa giới trẻ. Từ các sự kiện như Color Fiesta, Akimatsuri, Manga Comic Con Vietnam tại Tp.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, hình ảnh các bạn trẻ diện trang phục độc đáo, gắn tai mèo, đeo cánh thiên thần, cầm kiếm katana… đã xuất hiện ngày càng nhiều.

Cosplay không chỉ đơn thuần là việc mặc trang phục lạ mắt, mà còn là cả một quá trình sáng tạo công phu. Từ thiết kế trang phục, may vá, làm đạo cụ, đến tạo dáng, biểu cảm và cả việc nhập vai y như thật. Nhiều bạn trẻ ví von, cosplay chính là ‘sân khấu cuộc đời’ nơi các bạn trẻ như được sống là chính mình ‘mạnh mẽ, phi thường hoặc mộng mơ’ như nhân vật trong truyện.

Cosplay không chỉ hấp dẫn về thị giác mà còn là cách giới trẻ vượt qua định kiến về giới tính, ngoại hình để thể hiện bản thân. Nam có thể hóa thân thành nữ và ngược lại, tự do sáng tạo theo cách riêng. Cosplay cũng là một cộng đồng sôi động, nơi các bạn trẻ kết nối qua các nhóm như: ‘Cosplay FC Việt Nam’, ‘Coser Việt Nam hội tụ’, cùng chia sẻ đam mê qua workshop, livestream và các buổi diễn nhóm.

Tuy nhiên, đằng sau ánh hào quang ấy là vô vàn thử thách. Cosplay không hề rẻ, mỗi bộ trang phục có thể tốn từ vài trăm đến vài triệu đồng. Đạo cụ, phụ kiện, chi phí đi sự kiện, makeup… tất cả đòi hỏi sự đầu tư cả về tiền bạc và thời gian. Chưa kể đến những áp lực ‘phải đẹp, phải nổi’ từ mạng xã hội khiến không ít bạn trẻ rơi vào cảm giác tự ti nếu không đủ điều kiện theo đuổi đến nơi đến chốn.

Nhiều bạn trẻ đã bước vào con đường chuyên nghiệp, trở thành influencer, KOL, streamer hay stylist. Sự phát triển của các nền tảng số cho phép các bạn trẻ kiếm tiền từ chính đam mê, khi cosplay trở thành ‘món ăn thị giác’ hấp dẫn đối với cộng đồng mạng.

Tuy nhiên, đam mê cần được định hướng. Cosplay, suy cho cùng, là một hình thức nghệ thuật thị giác, nơi cái đẹp, cái kỳ ảo được thổi hồn qua hình hài nhân vật. Nhưng như bất kỳ trào lưu nào, đam mê cũng cần đi kèm định hướng, nhất là với giới trẻ đang trong giai đoạn hình thành nhân cách.

Phụ huynh cần đồng hành, không cấm đoán nhưng cũng không buông lỏng. Cần có sự tỉnh táo từ chính người trẻ và sự đồng hành từ gia đình, nhà trường để biến đam mê thành sự nghiệp nghiêm túc.

Để cosplay là một ngọn gió nâng bước sáng tạo, chứ không trở thành cơn lốc cuốn trôi lý trí, cần có sự tỉnh táo từ chính người trẻ và sự đồng hành từ gia đình, nhà trường. Bởi, chỉ khi được thấu hiểu và định hướng đúng, đam mê mới là hành trình đi đến thành công, chứ không phải con đường dẫn đến những mộng tưởng xa rời thực tế.

Trong thời gian gần đây, nhiều chuyên gia giáo dục đã lên tiếng về vấn đề các tổ chức không phải là cơ sở giáo dục nhưng tự xưng là ‘nhà trường’, gây ra sự nhầm lẫn cho người học. Các chuyên gia cho rằng, để tránh tình trạng hỗn loạn danh xưng trường học, cơ quan quản lý cần bổ sung thêm các quy định cụ thể trong việc đặt tên gọi có gắn chữ ‘trường’.

Đại biểu Quốc hội, Tiến sĩ Trịnh Thị Tú Anh – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, nhấn mạnh rằng cơ quan quản lý cần có quy định chặt chẽ hơn trong việc đặt tên gọi của các tổ chức. Nếu vẫn để tồn tại hình thức đặt tên có chữ ‘trường’ dù tổ chức đó không phải là cơ sở giáo dục, sẽ gây ra tình trạng hỗn loạn danh xưng trường học. Tiến sĩ Trịnh Thị Tú Anh cũng cho rằng, với số lượng lớn các trường học chính thống đang hoạt động trong nước, việc xuất hiện thêm các tổ chức tự xưng là ‘nhà trường’ sẽ khiến người có nhu cầu tìm hiểu nhầm lẫn.

Cùng quan điểm về vấn đề này, Phó Giáo sư Trần Hậu – Uỷ viên Hội đồng tư vấn về Khoa học – giáo dục và Môi trường thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc các tổ chức không phải là cơ sở giáo dục nhưng tự xưng là ‘nhà trường’ gây ảnh hưởng lớn đến uy tín của các trường học chính thống đã được cấp phép và tuân thủ theo pháp luật. Ông Hậu khuyên người có nhu cầu tìm hiểu nên tìm đến những cơ sở có sự công khai, rõ ràng về pháp nhân của họ và nên có sự kiểm tra, xác thực về việc tổ chức đó có phải là cơ sở giáo dục chính thống hay không.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Võ Kỳ Anh – nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất, cho rằng giáo dục là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện, vì thế, các cơ sở giáo dục chính thống phải có quyết định thành lập, giấy phép hoạt động và chỉ khi đó mới được phép sử dụng tên gọi như ‘trường’, ‘học viện’, ‘viện đào tạo’ trong tên gọi chính thức. Ông Kỳ Anh cũng cho rằng việc báo chí nêu ra các trường hợp về tổ chức tự xưng ‘nhà trường’ là cần thiết để giúp người dân có cái nhìn tổng quan hơn khi có nhu cầu tìm hiểu.

Để tránh việc hỗn loạn danh xưng trường học như hiện nay, các cơ quan quản lý giáo dục cũng nên có sự rà soát và chấn chỉnh với các tổ chức tự xưng ‘nhà trường’. Đồng thời, việc điều chỉnh, bổ sung các quy định để khống chế, kiểm soát các tổ chức, đơn vị có cách đặt tên rõ ràng, phân định rõ với các cơ sở giáo dục chính thống là điều cần được các cơ quan quản lý lưu tâm. Việc này sẽ giúp người dân có thể dễ dàng phân biệt và tìm kiếm thông tin về các cơ sở giáo dục chính thống, tránh những phiền hà về pháp lý sau này. Thông tin về quy định đặt tên gọi của các tổ chức giáo dục cũng cần được công khai và minh bạch để người dân có thể tiếp cận và hiểu rõ.