Một nghiên cứu toàn diện gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và các dạng dementia khác. Với khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới hiện đang mắc bệnh này, và dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050, nghiên cứu này cung cấp bằng chứng quan trọng về mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và sức khỏe não bộ.

Các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu, sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia. Những người tham gia này đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm. Kết quả cho thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia.

Các chất ô nhiễm được xác định bao gồm PM2.5, khí nitơ dioxide và khói. PM2.5 có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi, trong khi khí nitơ dioxide phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch. Khói có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ. Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%. Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia là bệnh Alzheimer, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng. Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’.

Bà cũng nói: ‘Giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải’.

Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA. Tuy nhiên, báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao.

Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi. Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’.

Bà cũng nói: ‘Ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng’. Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Ngày 29/7, thủ đô Hà Nội bị bao phủ bởi lớp sương mù dày đặc vào sáng sớm, tạo nên một khung cảnh mờ ảo và huyền bí. Hiện tượng thời tiết này không chỉ làm cho cảnh quan trở nên mơ hồ mà còn gây ra tình trạng giảm tầm nhìn đáng kể, ảnh hưởng đến việc di chuyển và các hoạt động ngoài trời của người dân.

Đáng chú ý, bên cạnh tình trạng thời tiết đặc biệt, Hà Nội hiện đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Theo các số liệu cập nhật mới nhất, Hà Nội đã xếp thứ 2 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí vào thời điểm này. Tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài đã trở thành một thách thức lớn đối với chính quyền và người dân thành phố, đòi hỏi những giải pháp cụ thể và hiệu quả để cải thiện chất lượng không khí.

Các chuyên gia dự báo thời tiết và môi trường đã đưa ra cảnh báo về việc sương mù và ô nhiễm không khí có thể gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người dân, đặc biệt là những người có bệnh lý về đường hô hấp. Người dân được khuyến cáo nên giảm thiểu các hoạt động ngoài trời trong điều kiện thời tiết này, sử dụng khẩu trang khi ra đường và giữ ấm cơ thể để phòng tránh các bệnh liên quan đến đường hô hấp.

Trang web chính thức của thành phố Hà Nội đã có những thông báo khuyến khích người dân chủ động ứng phó với tình trạng ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng đang tích cực triển khai các biện pháp giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí, bao gồm tăng cường kiểm soát nguồn xả thải, cải thiện hệ thống giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng xe đạp hoặc đi bộ trong khu vực nội thành.

Người dân và du khách cần chú ý theo dõi các thông tin cập nhật từ các cơ quan chức năng về diễn biến của thời tiết và chất lượng không khí để có thể chủ động kế hoạch và đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình. Đồng thời, ý thức của mỗi người dân trong việc tham gia bảo vệ môi trường cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dữ liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir cho thấy Hà Nội đã được xếp vào vị trí thành phố ô nhiễm nhất thế giới với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở ngưỡng cao, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người.

PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa An Việt, đã lên tiếng cảnh báo về những tác động có hại của ô nhiễm không khí. Không chỉ dừng lại ở ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn có khả năng gây tổn thương đến nhiều cơ quan khác của cơ thể, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng từ tình trạng ô nhiễm không khí bao gồm người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em và những người có sức đề kháng yếu. Để bảo vệ sức khỏe của mình, việc đeo khẩu trang khi ra đường là vô cùng quan trọng, nhưng điều quan trọng là phải chọn đúng loại khẩu trang phù hợp. PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An cũng đưa ra lời khuyên cho mọi người về việc duy trì chế độ dinh dưỡng tốt để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp ngăn ngừa và tiêu diệt các vi khuẩn có hại.

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí đang diễn ra nghiêm trọng, việc đi khám sức khỏe thường xuyên là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các biện pháp phòng ngừa như đóng kín cửa, sử dụng máy lọc không khí và rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý cũng giúp giảm bớt tác hại của ô nhiễm không khí. Mọi người cần nâng cao cảnh giác và chủ động bảo vệ sức khỏe của mình trước tình hình ô nhiễm không khí hiện nay.

Để có thể đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí, người dân cần trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe. Trong đó, việc cập nhật thường xuyên thông tin về chỉ số chất lượng không khí tại khu vực mình sinh sống là rất quan trọng. Qua đó, mỗi người có thể chủ động xây dựng cho mình những kế hoạch sinh hoạt phù hợp, giảm thiểu tối đa những tác động tiêu cực từ ô nhiễm không khí.

Song song với việc nâng cao nhận thức của mỗi cá nhân, các cấp chính quyền và cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp cụ thể và hiệu quả hơn nữa để nhanh chóng giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí. Đầu tư vào công nghệ lọc không khí và tăng cường các biện pháp kiểm soát ô nhiễm là một số giải pháp cần được đẩy mạnh.

Các nhà khoa học đang phát cảnh báo về một hệ quả không lường trước được của việc cắt giảm ô nhiễm không khí trên phạm vi toàn cầu, cụ thể là việc này có thể đang làm tăng tốc độ nóng lên toàn cầu, bất chấp những lợi ích đáng kể cho sức khỏe cộng đồng. Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, việc giảm thiểu ô nhiễm không khí ở khu vực Đông Á, đặc biệt là Trung Quốc, đã làm suy giảm đáng kể ‘hiệu ứng làm mát’ do các hạt bụi trong không khí gây ra.

Trước đây, những hạt bụi này có tác dụng như một tấm chắn, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt Trái Đất. Tuy nhiên, khi các quốc gia thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để giảm khí thải như SO₂, ‘tấm chắn’ tự nhiên này đã biến mất. Điều này dẫn đến việc bức xạ mặt trời được hấp thụ nhiều hơn, góp phần vào sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Các nhà khoa học khẳng định rằng việc cải thiện chất lượng không khí là không thể tranh cãi vì những lợi ích đáng kể về sức khỏe mà nó mang lại. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nếu không có hành động quyết liệt để giảm khí nhà kính như CO₂ và methane, nhân loại sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu gây ra. Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này, nhận định: ‘Chúng ta đã tháo tấm rèm che nắng, giờ phải chống lại ánh nắng đó bằng cách giảm các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.’

Một số giải pháp đã được đề xuất để giải quyết tình trạng này, bao gồm việc trồng cây để hấp thụ CO₂, thu giữ carbon và lưu trữ, cũng như chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn tái tạo. Mặc dù những giải pháp này có thể đòi hỏi thời gian và nỗ lực hơn, nhưng chúng được đánh giá là bước đi đúng đắn và bền vững.

Bài học kinh nghiệm từ Đông Á nhấn mạnh rằng chính sách môi trường cần phải đi đôi với hành động chống biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, bao gồm cải thiện chất lượng không khí, giảm khí thải nhà kính và nâng cao nhận thức của cộng đồng. Chỉ thông qua sự kết hợp chặt chẽ giữa các biện pháp bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu, chúng ta mới có thể đảm bảo một tương lai bền vững cho hành tinh.

Ô nhiễm không khí hiện đang là một thách thức sức khỏe đáng kể tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi. Số liệu thống kê cho thấy, cứ mỗi ngày có hơn 100 trẻ em trong độ tuổi này mất mạng do hậu quả của ô nhiễm không khí. Trước tình hình này, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) đã phát động một dự án đột phá, tận dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) để bảo vệ sức khỏe của học sinh tại các trường học.

Dự án này được triển khai với mục tiêu chính là giảm thiểu những tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em – nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất trước tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Thông qua việc áp dụng công nghệ AI, dự án không chỉ hướng đến việc giám sát và dự báo chất lượng không khí mà còn cung cấp thông tin chính xác và kịp thời cho các cơ quan chức năng, nhà trường cũng như cộng đồng về các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro.

Việc sử dụng AI trong dự án này cho phép phân tích dữ liệu về chất lượng không khí một cách nhanh chóng và chính xác, từ đó đưa ra cảnh báo sớm về những ngày có chất lượng không khí xấu. Điều này giúp các trường học và phụ huynh có thể采取 những biện pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em như giảm thiểu các hoạt động ngoài trời khi không khí ô nhiễm nặng. Hơn nữa, dự án còn hỗ trợ việc phát triển các chính sách và chiến lược dài hạn để cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe cho trẻ em cũng như cộng đồng.

Trước những thách thức về sức khỏe mà trẻ em đang phải đối mặt do ô nhiễm không khí, sự can thiệp của UNICEF thông qua dự án ứng dụng AI được xem là một bước tiến quan trọng. Dự án không chỉ góp phần nâng cao nhận thức về vấn đề ô nhiễm không khí mà còn thể hiện cam kết của tổ chức trong việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo, khoa học và công nghệ để giải quyết những thách thức toàn cầu về sức khỏe và môi trường.

Nhìn chung, việc UNICEF triển khai dự án sử dụng AI để bảo vệ sức khỏe của học sinh trong bối cảnh ô nhiễm không khí đang là một vấn đề nghiêm trọng tại Đông Á và Thái Bình Dương thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của tổ chức đối với tương lai của trẻ em. Qua đó, hy vọng rằng sẽ có nhiều giải pháp sáng tạo và hiệu quả được đưa ra để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí, đảm bảo một môi trường sống trong lành cho thế hệ tương lai.

Tìm hiểu thêm về công tác của UNICEF trong việc bảo vệ trẻ em và thúc đẩy phát triển bền vững.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng đối với sức khỏe của con người, đặc biệt là đối với trẻ em. Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thai kỳ và giai đoạn 0-5 tuổi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số IQ của trẻ. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi.

Kết quả nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này. Mức sụt giảm IQ này đủ để ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức. Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ sức khỏe của con trẻ, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học Columbia hoặc các tổ chức y tế uy tín khác. Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang ở mức báo động, với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng được ghi nhận vào ngày 8 tháng 8 năm 2025. Thành phố này đã được xác định là nơi có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới.

Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất. Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên.

Việc cải thiện chất lượng không khí tại Kinshasa đòi hỏi sự nỗ lực từ cả chính quyền và người dân. Cần có các biện pháp kiểm soát nguồn phát thải, tăng cường quản lý môi trường và giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường. Chỉ khi có sự hợp tác và hành động quyết liệt, tình trạng ô nhiễm không khí tại Kinshasa mới có thể được cải thiện.