Việt Nam đã tạo dấu ấn đáng kể trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) khi đạt được vị trí thứ 6 trên 40 quốc gia trong bảng xếp hạng Chỉ số AI toàn cầu với 59,2 điểm. Thành tích này không chỉ thể hiện sự tiến bộ vượt bậc của Việt Nam mà còn cho thấy sự vượt qua nhiều nền kinh tế phát triển như Hàn Quốc và Nhật Bản.

Mạng lưới Nghiên cứu Thị trường Độc lập Toàn cầu (WIN) vừa công bố Bảng Chỉ số AI Thế giới 2025, trong đó Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ khi xếp hạng thứ 6 trên tổng số 40 quốc gia được khảo sát. Kết quả này được tính toán dựa trên 7 chỉ số thành phần liên quan đến trí tuệ nhân tạo, bao gồm mức độ sử dụng, tin cậy, chấp nhận, hiệu quả, khả năng sử dụng, thoải mái và quan tâm đến AI.

Việt Nam đạt thành tích ấn tượng ở hai chỉ số quan trọng. Nước ta xếp thứ 3 toàn cầu về mức độ tin tưởng AI với 65,6 điểm, đồng thời đứng thứ 5 về mức độ chấp nhận công nghệ này với 71,6 điểm. Điều đáng chú ý là Việt Nam vượt qua nhiều quốc gia phát triển trong khu vực, các nước như Hàn Quốc, Australia và Nhật Bản đều xếp sau Việt Nam trong bảng xếp hạng chung.

Khảo sát tại Việt Nam do Indochina Research thực hiện, đơn vị này đã khảo sát 900 người ở 4 thành phố lớn từ tháng 12/2024-1/2025. Báo cáo cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa các nhóm tuổi và khu vực. Nhóm người dùng AI chủ yếu là người trẻ từ 18-34 tuổi, họ tập trung tại hai trung tâm lớn là TP.HCM và Hà Nội.

Trong nhóm tuổi 18-24, khoảng 89% người tại Hà Nội và 87% người tại TP.HCM từng sử dụng AI. Con số này giảm mạnh ở Đà Nẵng và Cần Thơ. Đặc biệt, chỉ 1 trên 10 người từ 55-64 tuổi tại Đà Nẵng từng trải nghiệm công nghệ này.

“Thế hệ trẻ Việt Nam sẵn sàng đón nhận công nghệ và điều đó đóng vai trò lớn trong quá trình tăng trưởng kinh tế nhanh và chuyển đổi số của đất nước”, ông Xavier Depouilly, Tổng Giám đốc Indochina Research Vietnam nhận định.

Mặc dù có niềm tin cao, việc sử dụng AI thực tế tại Việt Nam vẫn còn thấp. Chỉ số sử dụng chỉ đạt 37,6 điểm, xếp thứ 17/40 quốc gia. Khoảng 60% người được khảo sát từng sử dụng AI. Tuy nhiên chỉ 3% trong số họ sử dụng hằng ngày. Đây là khoảng cách lớn cần được thu hẹp.

Người Việt Nam quan tâm nhất đến vấn đề bảo mật dữ liệu cá nhân. 52% người tham gia khảo sát lo lắng về cách AI thu thập và sử dụng thông tin cá nhân. 48% người lo sợ bị AI thay thế trong công việc. Điều thú vị là chỉ 36% lo ngại về thông tin sai lệch và deepfake. Con số này thấp hơn nhiều so với các nước phát triển ở châu Âu và châu Mỹ.

Indochina Research đánh giá Việt Nam có nhiều lợi thế để bứt phá trong cuộc đua AI toàn cầu. Mức độ tin tưởng và thái độ tích cực cao là những điểm mạnh quan trọng. Tuy nhiên, để tận dụng tiềm năng này cần có những bước đi cụ thể. Việt Nam cần mở rộng khả năng tiếp cận AI đến nhóm dân cư lớn tuổi và khu vực ngoài đô thị. Đồng thời xây dựng hệ sinh thái AI tin cậy, an toàn và thân thiện với người dùng.

Sự phát triển này đòi hỏi sự kết hợp từ công nghệ, chính sách, giáo dục và truyền thông. Mục tiêu là rút ngắn khoảng cách số và lan tỏa công nghệ đến toàn dân.

Sinh viên ngành Công nghệ thông tin (CNTT) hiện đang đối mặt với áp lực chuyển mình nhanh chóng để thích nghi với sự phát triển như vũ bão của trí tuệ nhân tạo (AI). Áp lực này không chỉ đến từ việc cạnh tranh việc làm với bạn bè, mà còn từ cuộc đua với chính công nghệ mà họ đang theo đuổi.

Nguyễn Thị Giang, sinh viên năm cuối ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ rằng cô cảm thấy như bị công nghệ “đuổi kịp” hoặc vượt mặt mỗi ngày. Họ không chỉ phải hoàn thành đồ án tốt nghiệp, tìm nơi thực tập, mà còn phải đối mặt với những câu hỏi lớn về tương lai khi AI đang thay đổi nhanh chóng. Theo Giang, sinh viên ngành IT hiện nay có thể chia thành ba nhóm tâm lý: nhóm hoang mang, mất phương hướng; nhóm bị động, chờ đợi; và nhóm chủ động, chủ động học cách dùng công cụ mới và tham gia các dự án thực tế.

Anh Nguyễn Đức Thiện, lập trình viên tại công ty TNHH Công nghệ và Giáo dục Medoo, cho rằng sự xuất hiện của AI không chỉ là xu hướng mà đã trở thành một phần tất yếu trong công việc. AI có thể giúp kiểm tra, đánh giá, tái cấu trúc mã nguồn, thậm chí code thay cho lập trình viên. Tuy nhiên, điều đó cũng đòi hỏi lập trình viên phải tư duy sâu hơn, hiểu rõ logic hệ thống và nắm được bối cảnh tổng thể của dự án.

Bà Trần Hồng, Giám đốc nhân sự tại Công ty Cổ phần Nhân lực Quốc tế HRI (HRI Group), cho rằng sinh viên mới ra trường ngành IT đã giảm cơ hội việc làm rõ rệt, khoảng 50%. Ngay cả cơ hội thực tập cũng đã không còn nhiều như trước đây. AI đang thay đổi sâu sắc cách doanh nghiệp tuyển người từ số lượng cho tới tiêu chí lựa chọn. Doanh nghiệp hiện tại cần nhiều hơn một người làm chuyên môn mà không biết vận dụng công nghệ, không chỉ những người đã có kinh nghiệm, mà áp dụng ngay cả với các sinh viên mới ra trường.

Các bạn cần biết vận dụng AI để tối ưu công việc, chủ động học hỏi, và sẵn sàng thích nghi với thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Do đó, ngoài kiến thức chuyên ngành, sinh viên cần rèn luyện kỹ năng mềm, khả năng tự học, làm việc từ xa, giao tiếp quốc tế và quản lý công việc hiệu quả. Kinh nghiệm làm dự án thực tế, thành tích trong các cuộc thi học thuật hoặc đóng góp mã nguồn mở cũng là điểm cộng lớn.

Trí tuệ nhân tạo không đơn thuần là cơn bão quét qua ngành CNTT, mà còn là cơn sóng ngầm đang âm thầm định hình lại chuẩn mực mới của thị trường lao động. Trong bối cảnh đó, sinh viên IT không thể tiếp tục học theo lối mòn, không thể chỉ dựa vào giáo trình hay tấm bằng đại học.

Thay vì sợ bị thay thế, sinh viên nên tập trung làm chủ công nghệ, bắt đầu từ chính nền tảng kiến thức vững, khả năng tự học, tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề. Đừng quá phụ thuộc vào AI như một “phao cứu sinh”, mà hãy coi nó như một “cộng sự thông minh” giúp mình nâng cao năng suất và sáng tạo.