Sau 15 năm triển khai, Luật An toàn thực phẩm (ATTP) đã đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý nhà nước về thực phẩm. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy một số quy định của Luật ATTP đã không còn phù hợp với yêu cầu quản lý, gây ra nhiều vướng mắc cho hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm và ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng. Vì vậy, việc sửa đổi Luật ATTP để phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cũng như giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn là rất cần thiết.

Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã nhấn mạnh nhiệm vụ hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, quy định về kiểm soát ATTP dựa trên đánh giá nguy cơ, quản lý rủi ro, sản xuất kinh doanh theo chuỗi, truy xuất nguồn gốc. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung chính bao gồm sửa đổi, bổ sung một số thuật ngữ như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, thực phẩm bổ sung, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng.

Ngoài ra, dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung một số chính sách phù hợp với thực tiễn, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thực phẩm liên thông với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành. Một điểm đáng chú ý trong dự thảo là việc bổ sung giao Chính phủ quy định chi tiết các chính sách này để đảm bảo tính khả thi trong quá trình triển khai trực tiếp. Dự thảo cũng đề xuất bổ sung một số hành vi nghiêm cấm khi thực hiện quảng cáo, kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử.

Tại Đà Nẵng, việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm đã được triển khai rộng rãi. Bà Ngô Thị Kim Thương, Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm thực phẩm chuyên sâu, Tổ phó tổ Quản lý vận hành truy xuất nguồn gốc thực phẩm cho biết, đơn vị đã triển khai nhiều hoạt động quan trọng trong năm 2025, như tập huấn, hướng dẫn đảm bảo ATTP, triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm cho căn tin các trường ĐH, CĐ, bệnh viện. Đà Nẵng cũng tổ chức gian hàng truyền thông ATTP và truy xuất nguồn gốc tại các khu vực du lịch, hội chợ, triển lãm.

Hơn nữa, đội ngũ cán bộ quản lý, hộ kinh doanh thịt, trứng tại các chợ được công nhận đủ điều kiện ATTP cũng được hướng dẫn vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật ATTP được kỳ vọng sẽ tạo ra một khung pháp lý phù hợp hơn với thực tiễn, giúp tăng cường quản lý và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Bộ Y tế đang đề xuất bỏ thủ tục tự công bố đối với thực phẩm chức năng và sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ em để tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm trên thị trường. Đề xuất này được đưa ra sau hàng loạt vụ việc liên quan đến thực phẩm chức năng giả, sữa bột giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả với quy mô lớn, gây bức xúc dư luận.

Trước đó, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP đã thiết lập cơ chế pháp lý linh hoạt, đặc biệt là cơ chế hậu kiểm, quản lý rủi ro, đơn giản và cắt giảm hàng loạt thủ tục hành chính. Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập, hạn chế, đặc biệt là các quy định liên quan đến tự công bố, đăng ký bản công bố và quảng cáo thực phẩm.

Theo dự thảo Nghị quyết, sẽ có 2 cơ chế quản lý thực phẩm là công bố tiêu chuẩn áp dụng (tự công bố) và đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm. Đối với thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm và chất hỗ trợ chế biến thực phẩm và dụng cụ, vật liệu bao gói chứa đựng thực phẩm không có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc có quy chuẩn quốc gia nhưng không có chỉ tiêu chất lượng và vi chất dinh dưỡng thì được tự công bố.

Riêng đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, thực phẩm bổ sung và sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ đến 36 tháng tuổi thì sẽ thực hiện thủ tục đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm. Điều này nhằm tránh trường hợp doanh nghiệp tự xác định, xếp nhóm sản phẩm và áp dụng thủ tục công bố không đúng tiêu chí, tính chất của sản phẩm.

Để đăng ký bản công bố thực phẩm chức năng, doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ với các giấy tờ như phiếu kết quả kiểm nghiệm sản phẩm, Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu Thực hành sản xuất tốt (GMP) hoặc chứng nhận tương đương. Ngoài ra, còn có báo cáo quá trình nghiên cứu, phát triển sản phẩm, tài liệu về tiêu chuẩn chất lượng và an toàn, tài liệu về quy trình sản xuất, báo cáo kết quả nghiên cứu độ ổn định của sản phẩm…

Bộ Y tế đề xuất áp dụng thời hạn của Nghị quyết là 1/3/2027 hoặc đến khi Luật An toàn thực phẩm sửa đổi có hiệu lực tùy thuộc điều kiện nào đến trước. Điều này cho thấy nỗ lực của cơ quan chức năng trong việc hoàn thiện hệ thống quản lý an toàn thực phẩm và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Có thể thấy, việc đề xuất bỏ thủ tục tự công bố đối với thực phẩm chức năng và sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ em là một bước đi cần thiết nhằm tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm trên thị trường. Đồng thời, việc này cũng giúp lấp đầy những “lỗ hổng quản lý” và nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm.

Thông tin chi tiết về đề xuất có thể được tham khảo tại trang web của Bộ Y tế.

TP.HCM – Sau khi mở rộng địa giới hành chính, thành phố đang đối mặt với những thách thức không nhỏ trong công tác quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm. Sự gia tăng nhanh chóng về quy mô dân số và nhu cầu tiêu dùng đã đặt ra những yêu cầu cấp thiết đối với việc đảm bảo an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, sự phát triển của các mô hình kinh doanh mới như hàng nhà làm trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử đang tạo ra những khoảng trống pháp lý, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người tiêu dùng.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, đã chỉ ra rằng định hướng và giải pháp tăng cường quản lý thực phẩm trong một siêu đô thị đang chuyển mình. Theo bà, hàng nhà làm là sản phẩm do gia đình làm ra, sản xuất ở quy mô nhỏ lẻ, chủ yếu tự cung tự cấp. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm hàng nhà làm hiện nay lại được bán rộng khắp, thậm chí toàn quốc, gây ra những phát sinh nhất định.

‘Nấu cho vui khác với nấu để kinh doanh’, bà Phong Lan nhấn mạnh. Khi hàng nhà làm được thương mại hóa, thì phải đảm bảo đúng quy định, người mua tự trả tiền cần có sản phẩm an toàn. Bà cũng cho biết, tự công bố không có gì khó khăn phức tạp, chủ yếu coi sản phẩm quy trình sản xuất có đảm bảo, nguyên liệu có xuất xứ nguồn gốc rõ ràng, chỉ tiêu an toàn ra sao, kiểm nghiệm sản phẩm… Nếu đi mua sản phẩm gì người mua dò trên mạng, tìm hiểu thông tin vì người bán đã công khai, có hồ sơ tự công bố thì ít ra đỡ rủi ro hơn là không có thông tin gì về sản phẩm.

Hiện nay, giữa đồ trôi nổi và chính thống chỉ khác nhau là đồ chính thống được cơ quan chức năng thẩm định, sau đó được kiểm tra hậu kiểm. Tuy nhiên, với số lượng hồ sơ tự công bố đang quá lớn, trong khi nhân lực còn mỏng nên lượng đi kiểm tra chưa đủ, riêng với thực phẩm nhà làm việc kiểm tra hậu kiểm càng khó vì gần như không có hồ sơ tự công bố.

Sở An toàn thực phẩm TP.HCM sẽ tăng cường kiểm tra hàng không rõ nguồn gốc, vận động người mua và người sản xuất nâng cao ý thức. Bà Phong Lan cũng cho biết, sẽ chú trọng đào tạo, cân đối nhân sự cho khâu an toàn thực phẩm đối với suất ăn công nghiệp, đảm bảo bữa ăn hằng ngày cho công nhân và tập trung vào an toàn thực phẩm gắn liền với du lịch.

Cùng ngày, nhiều người tiêu dùng cũng bày tỏ quan tâm đến vấn đề an toàn thực phẩm, đặc biệt là với các sản phẩm ‘hàng nhà làm’ trôi nổi trên thị trường. Anh N.T., 28 tuổi, chủ quán ăn ở TP.HCM, cho biết, để đảm bảo an toàn thực phẩm, quán ăn của anh phải tuân thủ rất nhiều thủ tục, quy trình kiểm tra khắt khe và được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.

Tuy nhiên, anh N.T. cũng bày tỏ rằng, các cơ sở kinh doanh cần phải ý thức được trách nhiệm của mình với cộng đồng, sử dụng nguyên liệu sạch, tuân thủ quy trình chế biến… Mặt khác, phải xử lý thật nghiêm để răn đe nếu cơ sở đó không có giấy an toàn thực phẩm.