Toàn bộ đất nước Bangladesh đang tổ chức quốc tang để tưởng nhớ những nạn nhân không may trong vụ tai nạn máy bay phản lực quân sự đâm vào trường học tại thủ đô Dhaka. vụ việc đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 31 người. Những chi tiết ngày càng rõ ràng cho thấy đây là một thảm họa đau thương và bất ngờ.

Trích dẫn từ các nguồn tin quân sự, vụ tai nạn liên quan đến chiếc máy bay phản lực F-7 đã xảy ra trong một buổi huấn luyện thường lệ. Máy bay gặp sự cố kỹ thuật ngay sau khi cất cánh, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Trung úy Md. Taukir Islam, phi công điều khiển máy bay, cũng nằm trong số những người thiệt mạng. Để làm rõ nguyên nhân cụ thể của vụ việc, một ủy ban điều tra đã được thành lập.

Đây được coi là thảm họa hàng không nghiêm trọng nhất tại Bangladesh trong nhiều thập kỷ qua. Trong số những người thiệt mạng, có ít nhất 17 trẻ em. Farhan Hasan, một học sinh lớp 10, là một trong những người may mắn sống sót. Cậu kể lại rằng đã chứng kiến chiếc máy bay đâm vào tòa nhà ngay sau khi rời khỏi đó sau khi hoàn thành bài thi. “Người bạn thân nhất của em, người vừa mới ngồi thi cùng em, đã chết ngay trước mắt em,” Hasan nói với giọng run rẩy. “Và nhiều phụ huynh đang chờ bên trong trường vì các em nhỏ đang tan học… chiếc máy bay đã cuốn luôn họ đi.”

Bên cạnh số người thiệt mạng, ít nhất 160 người bị thương, nhiều người trong số họ bị bỏng do nhiên liệu máy bay. Công tác y tế đang được triển khai khẩn trương tại các bệnh viện gần hiện trường để cấp cứu và điều trị cho những người bị ảnh hưởng.

Lần cuối cùng Bangladesh chứng kiến một thảm họa hàng không quy mô lớn là vào năm 1984, khi toàn bộ 49 người trên chuyến bay của hãng hàng không quốc gia Biman thiệt mạng sau khi máy bay rơi xuống một vùng đầm lầy trong lúc hạ cánh gần sân bay ở Dhaka.

Thủ tướng lâm thời Bangladesh, Muhammad Yunus, đã thiết lập một đường dây nóng khẩn cấp để giải quyết các vụ thương vong trong vụ tai nạn và kêu gọi người dân tránh tập trung đông một cách không cần thiết tại các bệnh viện.

Những lãnh đạo các quốc gia láng giềng, bao gồm Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, đã gửi lời chia buồn sâu sắc về vụ tai nạn đau thương này.

Thảm kịch rơi máy bay của hãng hàng không Air India gần đây đã đặt ra câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công, một vấn đề đã gây ra nhiều vụ tai nạn hàng không nghiêm trọng trong quá khứ. Các nhà điều tra đang xem xét hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay Air India 171 gặp nạn vào ngày 12/6, khiến 241 người thiệt mạng. Theo báo cáo sơ bộ, các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống khu dân cư ở Ahmedabad.

Thông tin về việc cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm đã làm dấy lên quan ngại về vấn đề tâm lý trong ngành hàng không. Tuy nhiên, Air India nhấn mạnh rằng chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra.

Vụ việc của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không đã chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ khủng hoảng tâm thần của phi công. Ví dụ như vụ Germanwings năm 2015, khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái.

Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề tâm lý của phi công. Theo dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022, nếu tính riêng các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài – được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.