Vì vậy, rất mong Bộ Công Thương – cơ quan chủ trì soạn thảo khung pháp lý liên quan – thúc đẩy việc thống nhất ý kiến giữa các bộ, ngành để sớm đưa mặt hàng này vào diện kiểm soát.

Để việc kiểm soát được áp dụng ngay, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện hành là một công cụ hữu hiệu và đã được thảo luận rất nhiều tại hội thảo. Hiện Bộ Công Thương cho biết sẽ sớm trình Chính phủ dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 67/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống ma túy về kinh doanh thuốc lá để làm cơ sở thúc đẩy thương mại thuốc lá. thuốc lá thế hệ mới (TCM) vào diện quản lý. Được biết, Bộ Tư pháp cũng đã thẩm định Nghị định 67 sửa đổi này và đang trong quá trình hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét, ban hành.

Người dùng bị “đẩy” ra chợ đen

Vấn đề buôn bán thuốc hút trôi nổi, kém chất lượng, không có giấy tờ, nguồn gốc từ chợ đen được xã hội quan tâm từ nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. đáng giá. Mặc dù các cơ quan chức năng đã tăng cường nỗ lực thực thi các biện pháp phòng, chống buôn lậu nhưng do thiếu các quy định cụ thể nên việc quản lý gặp nhiều khó khăn và còn nhiều rào cản khi xử phạt. Ở góc độ người sử dụng, dù bỏ ra số tiền lớn nhưng họ vẫn phải “đánh cược” với sức khỏe của chính mình trước nhu cầu chính đáng là sử dụng sản phẩm thay thế thuốc lá.

Vì vậy, tại hội thảo, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ – Pháp luật, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đại diện cho tiếng nói của người dân, nhấn mạnh kỳ vọng luật sớm có hiệu lực. phương pháp quản trị lợi thế cạnh tranh, thay vì tập trung thảo luận về tính khoa học đa chiều của sản phẩm trong nhiều năm qua. Trong khi đó, bà Liên chỉ ra thực tế: “Người dân vẫn có nhu cầu sử dụng các loại ĐHCĐ này theo nhu cầu thực, nhưng đây gần như đã trở thành hàng cấm, không được phép lưu hành, điều này rất có hại cho người tiêu dùng.

Cho đến nay, thuốc lá điếu dù có hại cho sức khỏe nhưng vẫn là mặt hàng kinh doanh có điều kiện nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng hợp pháp. Vì vậy, trước quan điểm cấm sản phẩm thuốc lá, sản phẩm có cùng mục đích cung cấp nicotin cho người hút, bà Liên khẳng định: “Vấn đề ở đây là cấm không thể cấm được, chúng ta phải có giải pháp quản lý như thế nào để đảm bảo cho người tiêu dùng, vừa đáp ứng được nhu cầu của họ và mình cũng quản lý được”.

Theo bà Liên, về cơ sở khoa học, vừa qua, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã ban hành một số tiêu chuẩn cho phép quản lý một số sản phẩm. Tuy nhiên, dưới góc độ người sử dụng, việc thiếu quản lý, chưa có hướng dẫn pháp luật là không công bằng và bình đẳng về cơ hội chăm sóc sức khỏe của người hút thuốc.

Ở góc độ thị trường, bà Liên nhấn mạnh, TLTHM đã là hàng hóa thì có nhu cầu, nên kiểm soát là phải. “Nếu một sản phẩm xuất hiện trên thị trường, phù hợp với nhu cầu của thị trường thì chúng ta phải quản lý”, bà Liên nói.

Quản lý TLTHM – công cụ pháp lý kiểm soát buôn lậu

Chia sẻ thêm về thực trạng nhức nhối của chợ đen TLTHM cũng như những thách thức trong việc xử lý mặt hàng này, TS Kiều Dương, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Chính sách pháp luật, Tổng cục Quản lý thị trường Bộ Công Thương (Bộ Công Thương) cho biết. nêu rõ những khó khăn trong công tác quản lý thông tin với TLM nhập lậu.

Ông kể, mới đây, một tỉnh phía Nam phát hiện vụ tàng trữ khoảng 9 tấn “thuốc lá điếu”. Cơ quan quản lý thông tin đã đưa các sản phẩm này đi xét nghiệm nhưng cơ quan chức năng từ chối, cho rằng không có cơ sở xác minh đó là thuốc lá hay không phải thuốc lá, cuối cùng chỉ khẳng định không có chất này. thuốc trong thành phần. Vì vậy, thông tin cơ quan quản lý buộc phải xử lý như hàng nhập lậu nói chung và tiêu hủy.

Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam Nguyễn Triết nhận xét, mặt hàng thuốc lá nhập lậu tồn tại nhiều năm nên không thể cấm mà thay vào đó, “cần có hành lang pháp lý cho mặt hàng này để bảo vệ người tiêu dùng”.

Ông Triết cũng kiến nghị nên cho phép các nhà sản xuất trong nước sản xuất loại thuốc lá mới này ở mức vừa phải để thay thế dần hàng nhập lậu.

Chia sẻ thêm về thực trạng nhập lậu TLTHM hiện nay, ông Cao Trọng Quy – Trưởng phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, sản phẩm TLTHM đang lưu hành chỉ là hàng “trôi nổi” theo quy định. các con đường như xách tay, buôn lậu. Vì vậy, yêu cầu quản lý chất lượng và nguồn gốc TLM hiện nay là rất cần thiết.

Đến nay, công tác quản lý còn chậm so với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ năm 2017 nên thông qua hội thảo, nhiều ý kiến đã cùng nhau lên tiếng về tính cấp thiết của việc đưa TLM vào diện quản lý của pháp luật. luật.

Các sản phẩm cung cấp nicotin mà người hút tìm kiếm dù ở dạng thuốc lá điếu, thuốc lào, xì gà hay TLTHM cũng cần được cung cấp chính hãng với đầy đủ thông tin, cũng như được Nhà nước quy định. chính phủ và các cơ quan chức năng. Do đó, cấm một sản phẩm đáp ứng nhu cầu sử dụng là một cách làm bắt buộc. Điều này cũng được ông Kiêu Dương chỉ ra cùng với mong muốn các cơ quan quản lý “cần có cách tiếp cận cởi mở hơn, phải tìm cách quản lý, có khung pháp lý phù hợp để điều chỉnh, đảm bảo TLM phát triển đúng định hướng chúng tôi muốn.”

Vì vậy, rất cần khung pháp lý để quản lý chặt chẽ thuốc lá thế hệ mới nói chung, thuốc lá điện tử nói riêng, được các bộ, ngành liên quan thảo luận tại hội thảo “Xóa bỏ tâm lý ngại quản lý thuốc lá thế hệ mới” tổ chức tại TP. Hà Nội vào cuối tháng 11.

Pháp luật bất cập, “mở đường” cho chợ đen

Mặc dù từ năm 2017, Chính phủ đã chỉ đạo quản lý thuốc lá thế hệ mới (TCM) nhằm đẩy mạnh công tác chống buôn lậu nhưng đến nay mặt hàng này vẫn nằm ngoài văn bản pháp quy cũng như các văn bản quy phạm pháp luật. như những biện pháp trừng phạt thích đáng. Hệ quả tất yếu là nguồn lậu này được tự do thâm nhập không đúng mục đích, không đúng đối tượng, tấn công vào các trường học, gây lo lắng cho phụ huynh và xã hội.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội, Văn phòng Quốc hội, mở đầu bằng hàng loạt sự việc gây bức xúc trong dư luận. Ông Ngọc cho rằng, tình trạng sử dụng sản phẩm chăm sóc sức khỏe tâm thần trong học sinh ngày càng lộ rõ. Theo nghiên cứu về hành vi nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của học sinh THCS và THPT tại Hà Nội do Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế thực hiện năm 2020, tỷ lệ hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh từ lớp 8-12 là 8,35%, ở học sinh lớp 10-12 là 12,6%.

Theo báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, tình hình tội phạm ma túy trà trộn ma túy vào sản phẩm thuốc lá điện tử, nhắm vào học sinh, sinh viên, thanh niên diễn biến hết sức phức tạp, một số vụ đã được điều tra, khám phá.

Trong khi đó, TLTHM mới chỉ bị xử lý theo quy định về hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu và xử lý vi phạm hành chính.

Ở góc độ xử lý hành vi buôn bán trái phép TLM của cơ quan chức năng, việc bắt giữ các tổ chức, cá nhân phạm tội và xử lý một sản phẩm chưa được pháp luật điều chỉnh là không dễ dàng. Ông Kiều Dương, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách pháp luật, Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương dẫn chứng một vụ việc điển hình: “Một tỉnh phía Nam vừa phát hiện vụ tàng trữ khoảng 9 tấn ma túy, chúng tôi đã tiến hành kiểm tra. nhiều nơi cơ quan chức năng từ chối, không có cơ sở để xác minh đây là thuốc lá điếu hay không phải thuốc lá điếu, chỉ xác nhận chung chung là trên địa bàn thành phố không có loại thuốc lá nào, mà không kết luận được tên tuổi cụ thể. để chế biến thành hàng nhập lậu tổng hợp và tiêu hủy.”

Thực tế này cho thấy, dù cơ quan chức năng muốn áp dụng biện pháp răn đe, chế tài mạnh với tội phạm buôn lậu cũng không khả thi vì thiếu hướng dẫn cụ thể. Đây chính là lý do suốt nhiều năm qua, tỷ lệ tội phạm mua bán ma túy chỉ có tăng chứ không giảm và ngày càng mở rộng địa bàn kinh doanh, từ bán online cho người hút đến mở cửa hàng công khai, không phân biệt đối tượng, độ tuổi.

Điều này cũng tương tự như việc không thể cấm các loại bánh kẹo, trà sữa, thuốc bắc… chỉ vì một số sản phẩm này bị biến tướng chứa ma túy. Vì vậy, việc chỉ cấm thuốc lá điện tử không thể giúp ngăn chặn hoàn toàn ma túy. Việc kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm này bằng các quy định pháp lý rõ ràng là giải pháp căn cơ.

Sửa Nghị định 67 để có khung pháp lý quản lý phòng, chống rửa tiền

Đề xuất biện pháp kiểm soát phòng, chống rửa tiền là một trong những vấn đề Chính phủ quan tâm. Từ năm 2017, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức có liên quan nghiên cứu, xây dựng các quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm thương mại điện tử, trình Chính phủ ban hành. thủ tướng. .

Theo Công văn 8750 hồi tháng 10/2020, Văn phòng Chính phủ truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng theo chỉ đạo của Bộ Công Thương . nguyên Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng; Báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 12 năm 2020.

Vì vậy, trong bài phát biểu tại hội thảo, ông Cao Trọng Quỳ, Trưởng phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương nhấn mạnh sự cần thiết phải ban hành chính sách quản lý ngành hàng tiêu dùng nhanh. Ông Quý cho biết thời gian qua Bộ đã tích cực đôn đốc sự phối hợp của các bên liên quan để hoàn thiện đề xuất khung pháp lý quản lý mua bán người.

Gần đây nhất là vào tháng 10/2022, lãnh đạo Bộ Công Thương và Bộ Y tế đã trực tiếp làm việc để thống nhất một số nội dung trong dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67/2013/NĐ-CP. quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (TCM) về kinh doanh thuốc lá, trong đó đề cập đến việc quản lý sản phẩm thuốc lá. Theo tiến độ dự kiến, trong tháng 12 này, Bộ Công Thương sẽ trình Chính phủ xem xét sửa đổi Nghị định 67.

Trước đó, trao đổi với báo Pháp luật Việt Nam – đơn vị tổ chức hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) Ngô Khải Hoàn cho biết: “Đây sẽ là cơ sở cho công tác quản lý nhà nước đối với đất nước. kinh doanh thuốc lá thuận lợi và hiệu quả hơn”.

Ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự và Kinh tế (Bộ Tư pháp) – đơn vị thẩm định dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67, phân tích: Do LC đồng nhất với định nghĩa về thuốc lá theo Luật. PCTHTL năm 2012 và đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận là thuốc lá nên hoàn toàn có thể quản lý được bằng Luật pháp, chính sách hiện hành. Cụ thể, Luật PCTHTL quy định thuốc lá là sản phẩm được làm từ một phần hoặc toàn bộ nguyên liệu thuốc lá, được chế biến dưới các hình thức bao gồm thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi, thuốc lào, thuốc lá sợi. các hình thức khác, quy chuẩn này được áp dụng đối với một số sản phẩm của TLTHM.

Theo Luật Đầu tư 2020, kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện; phải bảo đảm các điều kiện cần thiết vì mục đích quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn giao thông, đạo đức xã hội vì sức khỏe của cộng đồng. Như vậy, theo quy định của Luật Đầu tư và từ thực tế xuất hiện nhu cầu sử dụng TLM, việc Bộ Công Thương đề xuất quản lý thay vì cấm ngành này là hoàn toàn phù hợp.

Cũng theo Luật Đầu tư, TLTHM không thuộc danh mục hàng cấm. Nghị định số 69/2018 quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương cũng quy định thuốc lá nói chung nằm trong danh mục được phép nhập khẩu, đáp ứng điều kiện của Bộ Công Thương và Bộ Y tế. (Phụ lục II, số thứ tự 7 và Phụ lục V: số thứ tự 1).