Việc hạn chế sử dụng xe máy xăng theo chỉ thị của Thủ tướng đang tạo ra nhu cầu cấp thiết về xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho môtô, xe máy điện. Theo chỉ thị ban hành ngày 12/7, Hà Nội sẽ thực hiện cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, sau đó mở rộng ra vành đai 2 vào năm 2028 và vành đai 3 vào năm 2030, đồng thời hạn chế cả ô tô chạy xăng dầu.

Trong bối cảnh này, người tham gia giao thông có thể cần xem xét chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia – Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết Việt Nam đã ban hành 21 tiêu chuẩn và 12 quy chuẩn áp dụng cho môtô, xe máy điện, cùng 12 tiêu chuẩn về trạm, trụ sạc và thiết bị liên quan. Hiện có 20 tiêu chuẩn khác đang được xây dựng, dự kiến ban hành trong năm 2025.

Các tiêu chuẩn đối với môtô, xe máy điện được chia thành ba nhóm: tiêu chuẩn an toàn, tiêu chuẩn thử nghiệm pin, ắc quy và tiêu chuẩn về thiết bị điện trên xe. Nhóm an toàn gồm 9 tiêu chuẩn như an toàn khi đâm xe vào cột, các đặc tính kỹ thuật an toàn về vận hành xe, điện, hệ thống tích điện nạp lại được, yêu cầu về đầu nối, bộ nối dẫn điện với nguồn cung cấp bên ngoài, mức tiêu hao năng lượng và đặc tính khi xe chạy trên đường.

Đối với pin, ắc quy, việc thử nghiệm phải đáp ứng tiêu chuẩn khác nhau cho hệ thống có công suất lớn (xe hybrid và xe điện nhiên liệu), thiết bị năng lượng cao (xe điện và xe hybrid cắm phích), cùng yêu cầu kỹ thuật về đặc tính an toàn. Các hệ thống ắc quy phải đạt yêu cầu thử nghiệm riêng. Ngoài ra còn có tiêu chuẩn về đặc tính và yêu cầu an toàn của hệ thống pin.

Thiết bị điện trên xe phải đáp ứng tiêu chuẩn về chuyển mạch điện/điện tử (gồm rơle, đèn chớp, thiết bị điện tử), tiêu chuẩn về hệ thống dẫn động điện, hiệu suất năng lượng của hệ thống phanh, hiệu suất năng lượng khi sử dụng băng thử kiểu động cơ. Đối với trạm sạc, Việt Nam hiện có các tiêu chuẩn về cáp sạc, thiết bị điều khiển và bảo vệ cáp đầu vào dùng cho xe điện, cụm đóng cắt và điều khiển hạ áp, hệ thống lắp đặt điện hạ áp và hệ thống trạm sạc có dây.

Trong năm nay sẽ có thêm các tiêu chuẩn mới liên quan đến phích cắm, ổ cắm, đầu nối và ổ nối vào xe điện, hệ thống truyền năng lượng không dây, cùng một số tiêu chuẩn cho hệ thống sạc điện có dây. Các quy chuẩn hiện hành chủ yếu liên quan đến an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho xe điện cùng các linh kiện như đèn chiếu sáng, gương chiếu hậu, khung xe, vành xe, lốp hơi, động cơ, ắc quy.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn không chỉ là khuôn khổ kỹ thuật mà còn là công cụ định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm, thị trường. Ông ví tiêu chuẩn như công cụ dẫn đường, giúp định hướng phát triển.

Luat Giao thông đường bộ 2008 quy định, môtô điện là xe cơ giới hai bánh có công suất động cơ điện lớn hơn 4 kW, tốc độ thiết kế lớn hơn 50 km/h. Xe máy điện có công suất động cơ điện không lớn hơn 4 kW và tốc độ thiết kế không quá 50 km/h. Quy chuẩn và tiêu chuẩn là những quy định về chất lượng, kỹ thuật. Tiêu chuẩn là những khuyến nghị tự nguyện áp dụng, trong khi quy chuẩn bắt buộc phải áp dụng theo quy định pháp luật.

Tình hình giao thông tại Việt Nam gần đây đã chứng kiến nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng và các vấn đề liên quan đến an toàn giao thông. Cục Cảnh sát Giao thông (CSGT) đã đề xuất việc sơn hiển thị tốc độ tối đa cho phép lên mặt đường để giảm thiểu tình trạng vi phạm tốc độ và tăng cường an toàn giao thông.

Đề xuất này đã thu hút sự ủng hộ từ cộng đồng và đang được xem xét thực hiện. Tuy nhiên, bên cạnh vấn đề tốc độ, nhiều vụ tai nạn giao thông liên hoàn đã xảy ra do người lái xe không giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước. Thống kê từ ngày 15/12/2024 đến 17/7/2025, tại TP.HCM đã xảy ra 56 vụ tai nạn giao thông, làm 15 người chết và 23 người bị thương.

Cơ quan chức năng đã kêu gọi người dân chú ý quan sát các biển báo và giữ khoảng cách an toàn để giảm thiểu nguy cơ tai nạn. Ngoài ra, lực lượng CSGT cũng đã triển khai các biện pháp để xử lý tình trạng say xỉn khi lái xe. Vào đêm 17/7, Đội CSGT đường bộ số 6 (Phòng CSGT Công an TP Hà Nội) đã lập tổ công tác để xử lý vi phạm nồng độ cồn trên phố Trần Thái Tông.

Cán bộ, chiến sĩ đã hóa trang để thông báo vị trí tài xế say xỉn vẫn lái xe, rồi lập chốt xử lý tại 2 đầu tuyến phố này. Về hạ tầng giao thông, nhiều tuyến cao tốc đang gặp vấn đề về thiết kế và xây dựng.

Các tuyến cao tốc như Vĩnh Hảo – Phan Thiết và Cam Lộ – La Sơn đã xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng. Các chuyên gia đã chỉ ra rằng việc gọi những tuyến đường này là ‘cao tốc’ đã tạo ra một kỳ vọng sai lầm và nguy hiểm, khi chúng không đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn an toàn.

Bên cạnh đó, tình hình an toàn giao thông tại các công trình xây dựng cũng đang được quan tâm. Cầu Thạnh Đức, một tuyến giao thông huyết mạch tại tỉnh Quảng Ngãi, đã bị xuống cấp nghiêm trọng và có nguy cơ sụp lún. Cơ quan chức năng đã yêu cầu các chủ tàu cá không được neo đậu tại khu vực cầu này.

Cuối cùng, vấn đề chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện đang được triển khai tại nhiều địa phương. Tại Hà Nội, việc cấm xe máy chạy nhiên liệu hóa thạch tại nội đô đang được xem xét, và người dân đang chờ đợi các giải pháp hỗ trợ để chuyển đổi sang xe điện.

Tại TP.HCM, mục tiêu chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang điện trong 3 năm đang được kỳ vọng sẽ giảm thiểu ô nhiễm và tăng cường an toàn giao thông.

Hà Nội đang lên kế hoạch tăng tỷ lệ sử dụng xe máy điện vào trung tâm thành phố trong thời gian tới. Từ năm 2027, thành phố dự kiến sẽ tăng tỷ lệ sử dụng xe máy điện lên 10%, sau đó tăng lên 20% vào năm 2028 và đạt 60% vào năm 2030. Mục tiêu này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường và thực hiện chỉ thị của Thủ tướng về việc giảm thiểu xe máy chạy bằng xăng.

TS Nguyễn Xuân Thuỷ, chuyên gia giao thông – đô thị, cho rằng việc hạn chế xe cá nhân, phương tiện chạy bằng xăng, dầu ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM là cần thiết. Tuy nhiên, cần có cách làm phù hợp để cư dân toàn thành phố dần từ bỏ xe cá nhân và chuyển đổi sang xe điện. Ông Thuỷ đề xuất Hà Nội cần hỗ trợ người dân một khoản tiền đủ để thay đổi phương tiện. Khoảng 200 tỉ đồng sẽ cần được bỏ ra để hỗ trợ người dân chuyển đổi xe xăng sang xe điện, với mức hỗ trợ cho mỗi phương tiện là 15 triệu đồng.

Cũng theo ông Thuỷ, Hà Nội cần tăng cường đầu tư các tuyến metro xuyên tâm, hướng tâm và nâng cao tỷ lệ đúng giờ của các tuyến xe buýt. Điều này sẽ giúp người dân chủ động thời gian và thu hút được lượng khách tham gia.

Ông Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND Hà Nội, khẳng định sẽ nghiên cứu những chương trình, kế hoạch tổng thể để triển khai Chỉ thị của Thủ tướng. Theo đó, TP sẽ nghiên cứu một cơ chế chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện phù hợp nhất cho nhân dân, đặc biệt là người sử dụng phương tiện chạy bằng xăng dầu trong khu vực Vành đai 1.

Hà Nội cũng sẽ đẩy nhanh các dự án metro, cấu trúc lại hệ thống xe buýt… cố gắng nâng tỉ lệ vận tải hành khách công cộng trước mắt cho Vành đai 1 lên gấp đôi so với tỉ lệ chung của toàn TP, bảo đảm 40%.