Việt Nam đang nắm giữ tiềm năng to lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, khuôn khổ pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn phân mảnh và thiếu nhất quán, không thể đáp ứng tốc độ phát triển và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới. Điều này đang trở thành rào cản kìm hãm dòng vốn đầu tư và gây ra rủi ro chính sách cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Theo các nghiên cứu, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Tuy nhiên, sự phân tán của các chính sách năng lượng tái tạo trong nhiều luật khác nhau đã dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và ổn định, làm tăng rủi ro tài chính. Hệ thống truyền tải cũng chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.
Nhìn ra thế giới, các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường mà còn là cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp. Các chuyên gia cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo, cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo, đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch và thúc đẩy cạnh tranh minh bạch.
Các chuyên gia đề xuất rằng, Luật Năng lượng tái tạo cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng. TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhận định việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết để giải quyết những bất cập và sự không đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết các bài toán chính sách mà còn là hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Sự hoàn thiện của hành lang pháp lý sẽ giúp Việt Nam tận dụng được tiềm năng to lớn của mình trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.