Việt Nam đang có cơ hội để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ nếu biết cách tận dụng và phát huy các thế mạnh sẵn có. Các chuyên gia quốc tế đã đưa ra nhận định này dựa trên kinh nghiệm phát triển khoa học không gian ở các nước tiên tiến.
Trong tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ về kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Quá trình này bắt đầu từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, sau đó các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.
Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay đã tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn. TS Quang nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó để phát triển khoa học một cách thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người.
Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo ra một môi trường thông thoáng. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng. Các quốc gia tiên tiến trong lĩnh vực vũ trụ thường có các chương trình hợp tác quốc tế rộng rãi, giúp các nước có thể học hỏi và phát triển công nghệ một cách nhanh chóng. Nếu Việt Nam biết cách tận dụng các cơ hội này, đất nước hoàn toàn có thể bắt kịp và thậm chí vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Ngoài ra, việc đầu tư vào giáo dục và đào tạo cũng là một yếu tố quan trọng. Cần phải có một thế hệ nhà khoa học và kỹ sư được đào tạo bài bản, có kiến thức và kỹ năng để có thể phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ một cách hiệu quả.
Tóm lại, với sự quyết tâm và đầu tư đúng đắn, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Quan trọng là phải tạo ra một môi trường thuận lợi cho các nhà khoa học và kỹ sư, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để có thể học hỏi và phát triển công nghệ một cách nhanh chóng.
Công nghệ vũ trụ là một lĩnh vực đòi hỏi sự đầu tư và nghiên cứu không ngừng. Nếu Việt Nam biết cách tận dụng các cơ hội và phát huy các thế mạnh sẵn có, đất nước hoàn toàn có thể đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực này.