Trong bối cảnh xã hội hiện đại, xu hướng gia đình một con đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt tập trung tại các quốc gia phát triển như Singapore, Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc. Tại Singapore, số liệu thống kê gần đây cho thấy tỷ lệ phụ nữ quyết định chỉ có một con đã tăng từ 17,3% vào năm 2005 lên 25,1% vào năm 2024. Sự gia tăng này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong lối sống mà còn là kết quả của nhiều áp lực thực tế mà các cặp vợ chồng trẻ phải đối mặt.
Các chuyên gia xã hội học chỉ ra rằng áp lực tài chính, quỹ thời gian hạn hẹp và sự chuyển biến trong hệ giá trị cá nhân là những nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng này. Chi phí sinh hoạt cao, đặc biệt là chi phí nuôi dưỡng và giáo dục con cái, khiến nhiều cặp vợ chồng phải cân nhắc kỹ lưỡng về quyết định có con. Bên cạnh đó, sự phát triển của sự nghiệp và cá nhân cũng khiến nhiều người lựa chọn tập trung vào bản thân trước khi quyết định có thêm con. Sự thay đổi trong hệ giá trị cũng khiến nhiều phụ huynh muốn đầu tư chất lượng cuộc sống tốt hơn cho con mình thay vì mở rộng quy mô gia đình.
Xu hướng gia đình một con không chỉ ảnh hưởng đến cấu trúc gia đình mà còn đặt ra những thách thức đối với xã hội, đặc biệt là những xã hội đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số như Singapore. Tỷ lệ người trong độ tuổi lao động trên mỗi công dân từ 65 tuổi trở lên đang giảm dần, làm dấy lên mối lo ngại về việc chăm sóc người cao tuổi và đảm bảo an sinh xã hội. Trong quá khứ, con cái thường được xem là khoản đầu tư cho tuổi già của cha mẹ. Tuy nhiên, hiện nay, với sự gia tăng của ý thức về sự chủ động và trách nhiệm cá nhân, nhiều người đã nhận ra rằng họ cần chuẩn bị chủ động cho giai đoạn cuối đời để giảm bớt gánh nặng cho con cái.
Các chuyên gia lão khoa khuyến nghị rằng việc chuẩn bị cho giai đoạn cuối đời không chỉ bao gồm chuẩn bị tài chính mà còn là xây dựng một mạng lưới hỗ trợ xã hội và chăm sóc sức khỏe toàn diện. Bên cạnh đó, chính phủ và các tổ chức xã hội cũng cần đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp các gia đình thích ứng với sự thay đổi trong cấu trúc dân số và đảm bảo một tương lai bền vững cho tất cả mọi người.
Như vậy, xu hướng gia đình một con không chỉ là một hiện tượng xã hội đơn thuần mà còn phản ánh những thay đổi sâu sắc trong cách sống và giá trị của con người trong thế kỷ 21. Việc xử lý và thích ứng với xu hướng này đòi hỏi sự chung tay của cả gia đình, xã hội và chính phủ để xây dựng một cộng đồng hỗ trợ và bền vững hơn.